Komorowe zaburzenia rytmu serca
Andrzej Przybylski
Wstęp
W warunkach prawidłowych każdy cykl pracy serca rozpoczyna się w węźle zatokowym zlokalizowanym w prawym przedsionku, w okolicy ujścia żyły głównej górnej. W komorowych zaburzeniach rytmu ośrodek, w którym rozpoczyna się depolaryzacja, znajduje się w prawej lub lewej komorze serca. Obraz kliniczny komorowych zaburzeń rytmu serca jest bardzo zróżnicowany – od bezobjawowych pojedynczych pobudzeń do migotania komór, które prowadzi do śmierci chorego, jeśli nie zostanie szybko przerwane defibrylacją.
Podział (na podstawie wytycznych ACC/AHA/ESC)
Ze względu na objawy kliniczne
• Zaburzenia stabilne hemodynamicznie:
– bezobjawowe
– skąpoobjawowe: uczucie nierównej, mocnej pracy serca, kołatanie serca, niepokój związany w pracą serca, czasem uczucie ucisku w klatce piersiowej, szyi, gardle lub nadbrzuszu, ograniczenie tolerancji wysiłku.
• Zaburzenia niestabilne hemodynamicznie:
– zasłabnięcie: osłabienie, zawroty głowy, mroczki przed oczami, duszność
– utrata przytomności: nagła utrata przytomności z utratą pozycji ciała oraz samoistnym powrotem świadomości.
• Nagłe zatrzymanie krążenia.
• Nagły zgon sercowy.
Klasyfikacja elektrokardiograficzna
• Nieutrwalony częstoskurcz komorowy (nsVT – non-sustained ventricular tachycardia):
– pochodzenie komorowe
– czas trwania: >3 pobudzeń, ale <30 s
– częstość >100/min (cykl <600 ms)
– morfologia zespołów QRS: jednakowy (monomorficzny) lub różnokształtny (polimorficzny).
• Utrwalony częstoskurcz komorowy (sVT – sustained VT):
– czas trwania >30 s lub krócej, jeśli wymagał wcześniejszego przerwania ze względu na objawy
– morfologia zespołów QRS: jednakowy (monomorficzny) lub różnokształtny (polimorficzny).
! Częstym źródłem nieporozumień jest mylenie SVT (częstoskurcz nadkomorowy – supraventricular tachycardia) i sVT (utrwalony częstoskurcz komorowy – sustained ventricular tachycardia).
• Polimorficzny częstoskurcz komorowy typu torsade de pointes: wielokształtny VT związany z wydłużeniem QT lub QTc, charakterystyczna jest oscylacja wierzchołków zespołów QRS wokół linii izoelektrycznej.
• Trzepotanie komór: miarowa, monomorficzna arytmia komorowa o częstości >300 min (odstęp RR <200 ms), nie ma linii izoelektrycznej między kolejnymi zespołami QRS.
• Migotanie komór (VF – ventricular fibrillation): nieregularny rytm komorowy o częstości >300/min, wyraźna zmienność amplitudy i kształtów zespołów QRS.
Klasyfikacja etiologiczna
Najczęstszymi przyczynami komorowych zaburzeń rytmu są: