Stany nagłe u chorego z wszczepionym kardiowerterem-defibrylatorem lub stymulatorem serca
Andrzej Przybylski
Wstęp
Wraz z rozszerzeniem wskazań do wszczepienia kardiowertera-defibrylatora serca (ICD – implantable cardioverter defibrillator) lub stymulatora serca i starzeniem się społeczeństw państw rozwiniętych zwiększa się liczba osób z implantowanym urządzeniem kontrolującym rytm pracy serca. Według danych opublikowanych przez krajowego konsultanta w dziedzinie kardiologii tylko w 2011 r. w Polsce implantowano ponad 30 tys. stymulatorów i 8 tys. kardiowerterów-defibrylatorów.
Są dwa rodzaje stanów nagłych u chorych z wszczepionym kardiowerterem-defibrylatorem lub stymulatorem serca:
• związane ze wszczepionym urządzeniem
• spowodowane innymi chorobami.
Podział stanów zagrożenia życia związanych ze wszczepionym urządzeniem
Bradykardia wynikająca z nieskutecznej stymulacji
Informacje podstawowe
Zjawisko to dotyczy i stymulatora, i ICD, gdyż każdy kardiowerter-defibrylator posiada funkcje stymulatora serca (jedno-, dwu- lub trójjamowego).
Nieskuteczna stymulacja (w zapisie EKG widoczne impulsy stymulujące)
Przyczyny:
• uszkodzenie elektrody
• uszkodzenie osłonki (izolacji elektrody)
• wzrost progu stymulacji (exit block)
• dyslokacja elektrody
• perforacja serca.
Czasami nieskuteczna stymulacja nie jest zjawiskiem patologicznym, które miałoby świadczyć o nieprawidłowości układu stymulującego. Taka sytuacja występuje najczęściej w przypadku:
• migotania przedsionków u chorego z przedsionkowym układem stymulującym
• ekstrasystolii komorowej.
Brak stymulacji
Przyczyny:
• wyczerpanie baterii
• uszkodzenie stymulatora lub elektrody
• blokowanie pracy stymulatora potencjałami mięśniowymi, sygnałami wewnątrzsercowymi (np. załamkiem T). W układach dwujamowych możliwe jest wzajemne blokowanie obu elektrod (tzw. przesłuch, crosstalk)
• wyłączenie urządzenia.
! W układach bipolarnych impuls stymulujący może być prawie niewidoczny w standardowym zapisie EKG. Brak stymulacji lub stymulacja dosyć wolna mogą wynikać z zaprogramowania urządzenia. Zazwyczaj dotyczy to ICD, które u chorych niewymagających stymulacji programowane są na wolną częstość (np. ok. 40/min). Wolna stymulacja może wynikać również z zaprogramowanego trybu nocnego.
Zaburzenia sterowania rytmem własnym serca (undersensing)
Przyczyny:
• zaburzenia rytmu u pacjenta z układem dwujamowym lub przedsionkowym np. napad migotania przedsionków, częstoskurcz komorowy, ekstrasystolia komorowa. Do tej kategorii zaliczyć należy również brak sterowania arytmią pojawiającą się w okresie refr...