Wstęp

Definicja, częstość występowania, etiologia

Definicja. Nagły wzrost ciśnienia tętniczego, który może się wiązać z powikłaniami narządowymi, takimi jak encefalopatia nadciśnieniowa, ostra lewokomorowa niewydolność serca, zawał mięśnia sercowego z uniesieniem ST lub bez uniesienia ST, niestabilna choroba wieńcowa, ostre rozwarstwienie aorty, krwawienie podpajęczynówkowe lub udar mózgu. Rozkurczowe ciśnienie tętnicze >120 mmHg.

Częstość występowania. W czasach przed leczeniem nadciśnienia: 7% chorych, dziś stany prowadzące do uszkodzenia narządów stanowią 0,8-1% przypadków, natomiast 2,4% to stany pilne, bez uszkodzeń narządowych.

Etiologia:

• nadciśnienie pierwotne i wtórne u osoby dotychczas zdrowej

• przerwanie leczenia hipotensyjnego (szczególnie β-adrenolitykiem, klonidyną lub diuretykiem)

• nadciśnienie naczyniowo-nerkowe, miąższowe choroby nerek

• guzy wydzielające reninę, guz chromochłonny

• substancje o działaniu sympatykomimetycznym: kokaina, amfetamina, ecstasy, LSD

• stan przedrzucawkowy

• nadciśnienie w okresie okołooperacyjnym

• zapalenie naczyń, kolagenozy

• przyjmowanie inhibitorów oksydazy monoaminowej (MAO) i spożycie potraw zawierających tyraminę (sery, wino, awokado, pieczone mięso)

• przewlekłe leczenie NLPZ.

Podział

• Stany wymagające obniżenia ciśnienia w trybie nagłym (hypertensive emergencies) ze względu na powikłania narządowe, inaczej stany naglące, RR >180/120 mmHg:

– faza przyspieszona lub złośliwa nadciśnienia, średnie ciśnienie tętnicze (MAP) >120 mmHg (krwotoki do siatkówki, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego), u podłoża ciężkie, nieleczone nadciśnienie lub zwężenie tętnicy nerkowej

– złośliwe stwardnienie naczyniowe nerek: prowadzi do ostrej niewydolności nerek, krwiomoczu i białkomoczu. Niedokrwienie kłębuszków nerkowych i aktywacja osi renina–angiotensyna.

– encefalopatia nadciśnieniowa: jest to zjawisko wtórne do nadmiernej perfuzji mózgu spowodowanej zaburzeniami autoregulacji przepływu mózgowego, które w nadciśnieniu działają na poziomie 120-180 mmHg (po ich przekroczeniu może rozwinąć się obrzęk mózgu):

• objawy wczesne: bóle głowy, nudności i wymioty; splątanie, krwotoki lub wysięki do siatkówki lub obrzęk tarczy nerwu wzrokowego
• objawy późne: ogniskowe objawy neurologiczne, drgawki, śpiączka.

• Stany wymagające obniżenia ciśnienia w trybie pilnym (hypertensive urgencies), ciśnienie skurczowe >180 mmHg lub rozkurczowe >120 mmHg, bez objawów narządowych lub z objawami o małym nasileniu.