Wstęp

Definicja. Zaostrzenie niewydolności serca (HF) to stan o najczęściej gwałtownym początku, przebiegający z narastającymi objawami niewydolności serca, co wymusza podjęcie pilnego leczenia. Rozwija się u chorych z przewlekłą niewydolnością serca.

Etiologia. Najczęstszą przyczyną ostrej niewydolności serca jest choroba niedokrwienna i jej następstwa. Do jej wystąpienia prowadzi również uszkodzenie serca w przebiegu wad zastawkowych, kardiomiopatii, nadciśnienia tętniczego czy arytmii. Objawy zaostrzenia niewydolności serca mogą występować także w przebiegu zatorowości płucnej, nadczynności tarczycy, niedokrwistości, tamponady serca.

Podział:

• zaostrzenie przewlekłej niewydolności serca – stopniowe pogorszenie wcześniej rozpoznanej niewydolności serca

• obrzęk płuc

• nadciśnieniowa niewydolność serca – niewydolność serca, której towarzyszy wysokie ciśnienie tętnicze i zwykle względnie zachowana czynność skurczowa serca

• wstrząs – hipoperfuzja tkanek spowodowana niewydolnością serca

• izolowana prawokomorowa niewydolność serca – mały rzut serca, bez zastoju w płucach

• ostry zespół wieńcowy i niewydolność serca – niewydolność serca z objawami klinicznymi i laboratoryjnymi OZW.

Obraz kliniczny

• Typowe objawy to: zmęczenie, duszność spoczynkowa i wysiłkowa, obrzęki, nie są one jednak patognomoniczne. Ocena objawów powinna być ostrożna szczególnie u pacjentów starszych, otyłych, z chorobami towarzyszącymi (np. POChP).

• Rozpoznanie uwiarygodnia równoległa obecność kilku objawów, jak: duszność, obrzęki, powiększenie wątroby, przepełnienie żył szyjnych, wzmocnienie drugiego tonu nad tętnicą płucną, trzeci ton serca.

Badania diagnostyczne

Strategia diagnostyczna

W przypadku dekompensacji krążenia, niezależnie czy jest to rozpoznanie postawione po raz pierwszy, czy chory był leczony z powodu niewydolności serca, należy:

• ocenić funkcję serca i ewentualnie stan krążenia płucnego

• poszukiwać przyczyny obecnego zaostrzenia niewydolności serca, z rozważeniem leczenia etiologicznego.

Podstawowe badania diagnostyczne - do rozważenia u wszystkich pacjentów

Badania diagnostyczne konieczne do rozważenia u wybranych pacjentów

Badania obrazowe

• rezonans magnetyczny – dodatkowa ocena jam serca i miokardium u chorych z nierozstrzygającym obrazem ECHO

• koronarografia – u kandydatów do rewaskularyzacji wieńcowej

• ocena perfuzji wieńcowej – u kandydatów do rewaskularyzacji wieńcowej, celem potwierdzenia żywotności mięśnia sercowego