Tamponada serca
Maciej Grabowski
Wstęp
Definicja, częstość występowania, etiologia
Tamponada serca jest zespołem objawów klinicznych wywołanych nadmiernym nagromadzeniem płynu w worku osierdziowym, co prowadzi do wzrostu ciśnienia śródosierdziowego, ograniczenia napełniania komór, a w rezultacie do spadku rzutu serca. Tamponada jest stanem zagrożenia życia, nieleczona prowadzi do zgonu (tamponada → wstrząs kardiogenny → rozkojarzenie elektromechaniczne).
! Objawowa tamponada jest stanem zagrożenia życia. W trybie natychmiastowym należy wykonać echokardiografię i nakłucie osierdzia. Pozostałe badania diagnostyczne można zlecić dopiero po odbarczeniu osierdzia i stabilizacji stanu hemodynamicznego pacjenta.
W populacji USA częstość występowania tamponady szacuje się na 2/100 tys. Prawie 2% ran klatki piersiowej jest powikłanych tamponadą serca. W populacji młodych dorosłych najczęstszą przyczyną tamponady jest uraz klatki piersiowej lub powikłania zakażenia HIV, wśród starszych – powikłania choroby nowotworowej lub niewydolności nerek.
Przyczyny nagromadzenia płynu w worku osierdziowym
• najczęstsza – choroby nowotworowe (rak płuca, przerzuty nowotworowe do osierdzia)
• wysiękowe zapalenia osierdzia:
– zakażenia wirusowe (HIV, wirusy grypy, paragrypy, CMV, Coxsackie i inne)
– bakteryjne zapalenie osierdzia, zapalenia grzybicze
– choroby tkanki łącznej (toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie skórno-mięśniowe)
– powikłania radioterapii
– mocznicowe zapalenie osierdzia
! Należy pamiętać o gruźlicy. Należy pamiętać o powikłaniach AIDS.
• powikłania przezskórnych zabiegów na naczyniach wieńcowych (rozwarstwienie, perforacja naczynia)
• powikłania po zabiegach ablacji ognisk arytmogennych i dodatkowych dróg przewodzenia
• powikłania po przeznaczyniowych zabiegach wewnątrzsercowych
• powikłania po operacjach kardiochirurgicznych (zespół po perikardiotomii)
• powikłania pozawałowe (zespół Dresslera, pęknięcie wolnej ściany lewej komory)
• tętniak rozwarstwiający aorty, uraz klatki piersiowej (rany kłute, silne urazy tępe)
• jatrogenne powikłania biopsji szpiku, implantacji układu stymulującego (wykorzystanie elektrod wkrętkowych wiąże się z wysokim ryzykiem), założenia wkłucia centralnego, nakłucia osierdzia
• powikłania po operacjach przełyku.