Wstęp

Definicja, podział, epidemiologia

Definicja. Termin „odma opłucnowa″ oznacza obecność powietrza w jamie opłucnowej.

Podział patogenetyczny

• Odma urazowa. Powstaje pod wpływem określonego czynnika, np. tępego lub drążącego urazu klatki piersiowej. Pewną postacią odmy urazowej jest odma jatrogenna wywołana działaniem diagnostycznym lub leczniczym.

• Odma samoistna. Nazwa ta obejmuje wszystkie przypadki odmy, których przyczyną nie był szeroko rozumiany uraz klatki piersiowej. Odma samoistna dzieli się na:

• pierwotną: w tej postaci rutynowe badania dodatkowe nie pozwalają wykryć nieprawidłowości strukturalnych ani czynnościowych predysponujących do rozwoju choroby
• wtórną: rozwijającą się na podłożu chorób układu oddechowego.

Epidemiologia. Zapadalność na samoistną odmę opłucnową ocenia się na 7,4-24/100 tys. rocznie u mężczyzn i na 1,2-9,8/100 tys. rocznie u kobiet. Mniej więcej połowę przypadków stanowi postać pierwotna. Najwięcej zachorowań na pierwotną samoistną odmę opłucnową obserwuje się w grupie >20 r.ż., rzadko >40 r.ż. Szczyt zachorowań na wtórną postać odmy obserwuje się w grupie wiekowej 60-70 lat, zapadalność u mężczyzn >75 r.ż. ocenia się na 60/100 tys. rocznie.

Etiologia

Bezpośrednią przyczyną większości przypadków samoistnej odmy pierwotnej (PSP – primary spontaneus pneumothorax) jest pęknięcie pęcherzyka bądź pęcherzyków rozedmowych zlokalizowanych najczęściej w okolicy szczytu płuca. Drobne zmiany opłucnej w szczycie płuca (pleural blebs) występują nawet u >75% chorych poddawanych torakoskopii z powodu samoistnej pierwotnej odmy opłucnowej. Przyczyny prowadzące do ich rozwoju nie zostały jednoznacznie określone. Bierze się pod uwagę m.in.: zaburzenia wrodzone, stan zapalny w oskrzelikach końcowych, zaburzenia wentylacji obocznej, miejscowe niedokrwienie, zaburzenia odżywiania. Istnieje silna zależność między występowaniem samoistnej odmy opłucnowej a paleniem tytoniu: ryzyko względne odmy u mężczyzn wypalających do 12 papierosów/24 h jest 7-krotnie większe niż u osób niepalących, zwiększa się 20-krotnie u palących 13-22 papierosy/24 h i ponad 100-krotnie u palących >22 papierosów/24 h.

W wielu badaniach obserwowano, że chorzy z samoistną odmą pierwotną są nieco wyżsi i szczuplejsi niż osoby z grupy kontrolnej. Ciśnienie wewnątrz opłucnej obniża się o ok. 0,2 cm słupa H2O na każdy centymetr wymiaru pionowego, co sprawia, że w szc...

W ok. 15% przypadków odmie opłucnowej towarzyszy płyn w opłucnej, którego cechą charakterystyczną jest znaczny odsetek eozynofilów. Ocenia się, że w 2-7% wszystkich przypadków samoistnej odmy pierwotnej powikłanych jest samoistnym krwawieniem do o...