Wstęp

Definicja, epidemiologia, patofizjologia

Definicja. Hipoglikemia jest stanem, w którym stężenie glukozy we krwi włośniczkowej lub żylnej wynosi <55 mg/dl (3,0 mmol/l), niezależnie od obecności objawów klinicznych.

Epidemiologia i patofizjologia. U chorych na cukrzycę typu 1 hipoglikemia ma związek przede wszystkim z insulinoterapią i ciągłym dążeniem do normoglikemii. Podczas konwencjonalnej insulinoterapii ok. 10% chorych na cukrzycę typu 1 przechodzi w ciągu roku co najmniej jeden epizod ciężkiej hipoglikemii. W cukrzycy typu 2 ciężkie epizody hipoglikemii występują raz w roku u 1% osób stosujących doustne leki przeciwcukrzycowe i u kilku procent leczonych insuliną. Hipoglikemia może wystąpić również w przebiegu wielu innych chorób internistycznych. Uruchamia fizjologiczne mechanizmy obronne, które polegają na wydzielaniu hormonów antagonistycznych wobec insuliny (adrenaliny, glukagonu, hormonu wzrostu, kortyzolu).

Podział

Hipoglikemia jatrogenna. Występuje w wyniku działania doustnych leków hipoglikemizujących lub insuliny albo preparatów zaburzających gospodarkę węglowodanową.

Hipoglikemia głodowa. Jest następstwem niedostatecznego (w stosunku do zużycia przez tkanki obwodowe) wyrównywania niedoboru glukozy na drodze syntezy wątrobowej. Nadmierną utylizację glukozy z powodu endogennej hiperinsulinemii obserwuje się w przebiegu wyspiaka trzustki (insulinoma). Upośledzenie produkcji glukozy jest skutkiem chorób wątroby, endokrynopatii (niedoczynności przysadki lub tarczycy albo kory nadnerczy, niedoboru katecholamin lub glukagonu).

Hipoglikemia reaktywna. Występuje 30-90 min po posiłku u osób z upośledzonym wchłanianiem glukozy (w chorobach układu pokarmowego, zespołach złego wchłaniania, zespołach poresekcyjnych żołądka i jelit), we wczesnej fazie cukrzycy typu 2 – z powodu hiperinsulinemii (zwykle w 3-5 h po posiłku). Przyczyna może być także nieustalona, jak u osób z depresją, zaburzeniami emocjonalnymi czy zaburzeniami odżywiania (np. z anoreksją).

Etiologia

U chorych na cukrzycę do rozwoju hipoglikemii mogą prowadzić:

• błędy w odżywianiu:

– ominięcie posiłku

– zbyt duża przerwa między posiłkami

– za duży odstęp między iniekcją insuliny a posiłkiem

– zbyt mała ilość węglowodanów w posiłku