Wstęp

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL – acute lymphoblastic leukemia) to dominujący typ ostrych białaczek u dzieci. U pacjentów po 18 r.ż. stanowi 15-20% przypadków ostrych białaczek. Przebieg kliniczny, a także odpowiedź na leczenie i rokowanie są odmienne u dorosłych i dzieci. Wynika to przede wszystkim z uwarunkowań genetycznych, decydujących w głównej mierze o obrazie choroby, wieku zachorowania i wrażliwości na różne formy terapii. U dorosłych rokowania są gorsze niż u dzieci, w związku z czym częściej zachodzi konieczność intensywnego leczenia, z przeszczepieniem szpiku włącznie.

Definicja

Ostra białaczka limfoblastyczna jest nowotworowym rozrostem prekursorowych komórek limfoidalnych (limfoblastów) wywodzących się z linii B lub T. To choroba niejednorodna – wyróżnia się wiele postaci morfologicznych, immunologicznych i genetycznych.

Epidemiologia

Dzieci

Ostra białaczka limfoblastyczna jest najczęstszym nowotworem u dzieci. Występuje pięciokrotnie częściej niż ostra białaczka szpikowa. Najczęściej chorują dzieci w wieku 4-5 lat.

Dorośli

U dorosłych ostra białaczka limfoblastyczna zdarza się rzadko (zachorowalność 0,7-1,8/100 000/rok) z dwoma szczytami zachorowań (między 15 a 24 r.ż. i >80 lat). W Polsce notuje się rocznie ok. 150 nowych zachorowań.

Etiopatogeneza

Dokładne przyczyny rozwoju ostrej białaczki limfoblastycznej nie są znane. Uważa się, że choroba rozwija się w następstwie działania czynników genetycznych i środowiskowych.

Czynniki genetyczne

W patogenezie ostrej białaczki limfoblastycznej istotną rolę odgrywają:

• rearanżacje genów
• translokacje
• mutacje.
  
  

Czynnikiem ryzyka rozwoju ALL są choroby wrodzone, uwarunkowane genetycznie.

Rearanżacje genów

Najbardziej powszechną nieprawidłowością w ostrej białaczce limfoblastycznej B-komórkowej jest klonalna rearanżacja genów dla immunoglobulin, natomiast w białaczce T-komórkowej – genów dla receptora komórek T.

Translokacje genów

W ok. 65% białaczek występują translokacje prowadzące do wymiany fragmentów materiału genetycznego w obrębie pary chromosomów.

U dzieci najczęściej stwierdza się translokację t(12;21), która powstaje prawdopodobnie we wczesnym okresie płodowym. Zmiana powoduje fuzję dwóch genów: TEL i AML1, co skutkuje zaburzeniem wczesnego etapu rozwoju limfocytów B.

U dorosłych najczęściej stwierdza się t(9;22), która powoduje fuzję genów BCR i ABL1, czego konsekwencją jest powstanie białka fuzyjnego BCR-ABL1, kinazy tyrozynowej, która oddziałuje z wieloma szlakami sygnałowymi (m.in. RAS). Zjawisko to prowadzi do zaburzenia różnicowania, proliferacji i przeżycia komórek.