Wstęp

Chorobę uważa się za rzadką lub nazywa sierocą (orphan disease), jeśli występuje z częstością <5/10 000. Z taką częstością występują niedobory osoczowych czynników krzepnięcia, z wyjątkiem hemofilii i choroby von Willebranda. Niedobory czynników kontaktu (czynnika XII, prekalikreiny i wielkocząsteczkowego kininogenu) nie powodują skazy krwotocznej.

Epidemiologia

Niedobory osoczowych czynników krzepnięcia występują z różną częstością w poszczególnych regionach geograficznych i rasach.

Niedobór czynnika XI jest częsty w populacji Żydów aszkenazyjskich (8,1% populacji stanowią heterozygoty). W Wielkiej Brytanii choroba ta stanowi tylko 7% wszystkich wrodzonych skaz krwotocznych.

W Polsce wrodzony niedobór czynnika VII występuje częściej niż w innych krajach Europy i w Stanach Zjednoczonych.

Niezwykle rzadko występują wrodzone złożone niedobory dwóch lub kilku osoczowych czynników krzepnięcia.

Dziedziczenie

Rzadkie skazy krwotoczne dziedziczone są w sposób autosomalny recesywny. Z wyjątkiem niedoboru czynnika XI u heterozygot nie występują istotne klinicznie objawy krwotoczne. Ciężki przebieg choroby spotyka się u potomstwa osób spokrewnionych. Mieszanie się populacji powoduje duże różnice fenotypowe i molekularne.

Rejestr

Rejestr rzadkich wrodzonych skaz krwotocznych jest dostępny na stronach internetowych www.hgmd.org i www.rbdd.org.

Niektóre charakterystyczne cechy rzadkich wrodzonych skaz krwotocznych zestawiono w tab. 1.

Najistotniejsze rzadkie niedobory osoczowych czynników krzepnięcia

Do najistotniejszych rzadkich niedoborów osoczowych czynników krzepnięcia zalicza się:

• wrodzone defekty fibrynogenu
• niedobór protrombiny
• dysprotrombinemie
• niedobór czynnika V
• niedobór czynnika VII
• niedobór czynnika X
• niedobór czynnika XI
• niedobór czynników kontaktu
• niedobór czynnika XIII
• złożone niedobory czynników krzepnięcia
• niedobór α₂-antyplazminy.

Wrodzone defekty fibrynogenu

Podział

Wśród wrodzonych defektów fibrynogenu wyróżniamy:

• niedobór fibrynogenu (afibrynogenemię)
• obniżenie stężenia fibrynogenu o prawidłowej budowie (hipofibrynogenemię)
• fibrynogen o nieprawidłowej budowie (dysfibrynogenemię)
• obniżone stężenie fibrynogenu o nieprawidłowej budowie (hipodysfibrynogenemię), które występuje niezwykle rzadko.

Afibrynogenemie

Afibrynogenemia jest najczęściej skutkiem homozygotycznej mutacji genu kodującego łańcuch α fibrynogenu.

Epidemiologia

Afibrynogenemia występuje z częstością 1-2/mln, jednakowo często u obu płci, bez różnic rasowych.