Definicja

Termin „hematopoeza” oznacza wytwarzanie komórek krwi. Często myli się go z „hemopoezą”, czyli wytwarzaniem grupy hemowej hemoglobiny.

Rys historyczny

Podstawową wiedzę na temat hematopoezy uzyskano dopiero w XX w. Najpierw uznano, że miejscem wytwarzania komórek krwi jest szpik. Następnie, że cały układ krwiotwórczy jest wyjściowo wytwarzany przez jedną komórkę, określoną mianem krwiotwórczej komórki macierzystej. Przez wiele lat to zagadnienie było przedmiotem kontrowersji. Po I wojnie światowej wybitny rosyjski hematolog Maksimow zaproponował teorię unitarystyczną, zgodnie z którą wszystkie rodzaje komórek krwi powstają z tego samego rodzaju komórek macierzystych. Konkurencyjne teorie wywodziły krwiotworzenie od dwóch lub większej liczby różnych komórek. Znamienity polski hematolog tego okresu, prof. Tadeusz Tempka, podzielał poglądy Maksimowa. Zgodnie z jego teorią „wyjściową komórką macierzystą” (termin wprowadzony przez Tempkę) miał być hematocytoblast, jednak nikt nie był go w stanie zidentyfikować.

Postęp w badaniach naukowych dokonał się po II wojnie światowej. Po wybuchach jądrowych w Hiroszimie i Nagasaki medycyna zetknęła się z nowym zjawiskiem – popromiennym uszkodzeniem układu krwiotwórczego. Zapoczątkowało to badania naukowe. Już na początku lat 50. opublikowano informacje, że w trakcie regeneracji po napromieniowaniu na powierzchni śledzion myszy pojawiają się białawe guzki. Przez długi czas badacze nie potrafili wytłumaczyć tego zjawiska. Dopiero na początku lat 60. dwaj Kanadyjczycy James Till i Ernest McCulloch wykazali, że każdy z tych guzków (nazwany przez nich kolonią śledzionową) jest ogniskiem krwiotworzenia, wywodzącym się z bliżej nieokreślonej „jednostki tworzącej kolonię śledzionową”, czyli CFU-S (colony forming unit in the spleen). Udowodnili następnie, że jednostka tworząca kolonię śledzionową to w rzeczywistości jedna komórka, która może wytworzyć nowe takie jednostki. Po przeszczepieniu myszom, u których zniszczono ich własne CFU-S, wytworzy ona kolonie śledzionowe.

W ten sposób uzyskano pierwsze dane potwierdzające istnienie krwiotwórczych komórek macierzystych. Dzięki nim sformułowano definicję tych komórek, którą zastosowano do interpretacji powstawania innych linii komórkowych. Definicja sprowadzała się do przyznania komórce macierzystej trzech cech:

• samoodnawiania
• różnicowania
• zdolności do wytwarzania dużej liczby komórek potomnych.
  
  

Okazało się także, że jednostki tworzące kolonie śledzionowe wytwarzają jedynie erytroblasty, mieloblasty i megakarioblasty. Nie produkują limfocytów, a tym samym nie mogą być krwiotwórczymi komórkami macierzystymi, tym bardziej, że ich liczba nie...