Rys historyczny

W 1926 r. fiński internista Erik von Willebrand opisał nową jednostkę chorobową – wrodzoną skazę krwotoczną, którą kilkadziesiąt lat później nazwano od jego nazwiska chorobą von Willebranda (vWD – von Willebrand disease). Opis ten był efektem wnikliwych badań nad nadmierną skłonnością do krwawień u członków rodziny Sundblom, zamieszkującej wyspę Föglö w archipelagu Wysp Alandzkich (między Szwecją a Finlandią). Probantem była 5-letnia Hjördis Dorothea Sundblom dotknięta ciężką skazą krwotoczną. Jej cztery siostry zmarły z powodu krwotoków przed ukończeniem 4 r.ż. Także rodzice Hjördis i kilku innych członków rodziny skarżyli się na skłonność do nadmiernych krwawień, ale w ich przypadku przebieg choroby był wyraźnie łagodniejszy.

Skaza krwotoczna w rodzinie Sundblom manifestowała się łatwym siniaczeniem, samoistnymi krwotokami z błon śluzowych, natomiast nie obserwowano tworzenia krwiaków w tkankach miękkich.

Badania laboratoryjne przeprowadzone przez von Willebranda wykazały przedłużony czas krwawienia, prawidłową liczbę płytek krwi i w przeciwieństwie do hemofilii – prawidłowy czas krzepnięcia. Chorobę odróżniał od hemofilii także autosomalny sposób dziedziczenia.

Erik von Willebrand zaobserwował ponadto, że transfuzja krwi nie tylko wyrównuje niedokrwistość, lecz także koryguje czas krwawienia. Fiński badacz wiedział, że nie ma do czynienia z hemofilią, ale nie był w stanie wskazać, czy u podstaw nowej jednostki chorobowej leży defekt funkcji płytek krwi, zaburzenia budowy ściany naczyń krwionośnych, czy też upośledzenie krzepnięcia krwi. W 1932 r. Hjördis zmarła z powodu krwotoku w czasie czwartego krwawienia miesięcznego. Miała 14 lat.

Znaczny postęp w poznaniu patofizjologii choroby von Willebranda nastąpił w drugiej połowie XX wieku. W latach 50. do terminologii medycznej wprowadzono termin „czynnik von Willebranda” (vWF – von Willebrand factor). O jego braku lub niedoborze świadczył przedłużony czas krwawienia. W tym samym czasie zaobserwowano, że u części pacjentów zmniejsza się zawartość czynnika VIII w osoczu.

W 1972 r. wyizolowano czynnik von Willebranda, w 1985 r. scharakteryzowano strukturę genu czynnika von Willebranda, a w 1993 r. opublikowano pracę, w której wyjaśniono, że przyczyną choroby von Willebranda w rodzinie Sundblom była delecja pojedynczego nukleotydu w eksonie 18 genu czynnika von Willebranda, powodująca przesunięcie ramki odczytu i przedwczesne zakończenie transkrypcji w obrębie propeptydu.

Definicja

Choroba von Willebranda (vWD) to wrodzona skaza krwotoczna spowodowana niedoborem lub zaburzeniem funkcji czynnika von Willebranda (vWF). Dziedziczona jest autosomalnie.