Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Hematologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Hemostaza i tromboza

Jacek Treliński, Krzysztof Chojnowski

Definicja

Hemostaza to element systemu zapewniającego równowagę wewnętrzną w organizmie. Obejmuje ona procesy fizjologiczne, które powinny prowadzić do:

  • utrzymania krwi w łożysku naczyniowym w stanie płynnym
  • zachowania ciągłości śródbłonka naczyń
  • hamowania krwawienia w miejscu uszkodzenia ściany naczyniowej.

Etapy krzepnięcia i fibrynolizy

W procesie samoistnego tamowania krwawienia wyróżnia się następujące etapy:

  • skurcz uszkodzonych naczyń
  • tworzenie czopa hemostatycznego złożonego z płytek krwi (faza hemostazy pierwotnej) w miejscu uszkodzenia ściany naczynia
  • wzmocnienie czopa płytkowego przez sieć fibryny w wyniku aktywacji krzepnięcia krwi (hemostaza wtórna); proces ten regulują inhibitory krzepnięcia zapobiegające narastaniu czopa hemostatycznego poza miejscem urazu oraz powstawaniu zakrzepów
  • przywrócenie pełnej drożności uszkodzonego naczynia; na tym etapie dochodzi do rozpuszczenia złogów fibryny przez plazminę i usunięcia elementów czopa przez komórki żerne.

Elementy hemostazy

W hemostazie uczestniczą:

  • płytki krwi
  • układ krzepnięcia
  • układ fibrynolizy
  • ściany naczyń krwionośnych.

Płytki krwi

Płytki krwi powstają z fragmentów cytoplazmy megakariocytów. Prawidłowa ich liczba wynosi 150-400 000/mm3. Około 30% płytek znajduje się w śledzionie, pozostając w równowadze z płytkami krwi krążącej. Płytki żyją 8-12 dni, a później są usuwane z krwiobiegu przez układ siateczkowo-środbłonkowy śledziony, wątroby i szpiku kostnego.

Budowa

Płytki krwi (ryc. 1) to bezjądrowe komórki o kształcie dysku i średnicy około 2-4 μm. Błona zewnętrzna płytek jest zbudowana z podwójnej warstwy fosfolipidów. Otacza ją tzw. glikokaliks, w którym znajdują się glikoproteiny, będące receptorami dla czynników aktywujących i hamujących funkcję płytek oraz enzymy odpowiadające za transport jonów. Z błoną komórkową łączy się system kanalików, przez które uwalniane są substancje zawarte w ziarnistościach α oraz ziarnistościach gęstych δ (tab. 1). Pod błoną znajduje się układ kurczliwych mikrowłókienek, zbudowanych głównie z aktyny. Kanaliki wraz z włókienkami tworzą cytoszkielet płytki, który umożliwia zachowanie jej kształtu. Wewnątrz płytek krwi znajdują się również:

  • lizosomy
  • mitochondria
  • peroksysomy
  • ziarna glikogenu.

Funkcje

Płytki uczestniczą w:

  • tworzeniu czopa płytkowego w miejscu uszkodzenia ściany naczyniowej (hemostaza pierwotna)
  • procesach krzepnięcia krwi (hemostaza wtórna).
Płytki w hemostazie pierwotnej

Wyróżnia się trzy etapy hemostazy pierwotnej: