Wstęp

Rentgenowskie badania kontrastowe, stanowiące niegdyś podstawę obrazowania układu moczowego, powoli ustępują miejsca innym metodom. Na pozycję pierwszego badania u pacjentów z podejrzeniem choroby układu moczowego wysunęła się ultrasonografia (USG). Bardzo dokładną anatomiczną ocenę układu moczowego zapewniają tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MR). TK stała się dziś metodą z wyboru w diagnostyce większości schorzeń układu moczowego. Nie bez znaczenia jest możliwość uzyskania obrazów urograficznych i angiograficznych nieustępujących jakością klasycznym metodom rentgenowskim.

Lawinowo rosnąca liczba tomografii komputerowych zwiększa ekspozycję na dużą dawkę promieniowania jonizującego i naraża na szkodliwy wpływ środków cieniujących. Optymalizacja wskazań do poszczególnych badań obrazowych pozwala na wykorzystanie ich ogromnego potencjału diagnostycznego, a zarazem ograniczenie szkodliwości.

Omawiamy tu metody obrazowe stosowane w diagnostyce patologii nerek i dróg moczowych i ich zastosowanie w wybranych sytuacjach klinicznych.

Ultrasonografia (USG) spełnia rolę badania pierwszego rzutu u pacjentów podejrzanych o chorobę układu moczowego. Decyduje o tym powszechna dostępność, możliwość wykonania przy łóżku chorego, brak ekspozycji na promieniowanie rentgenowskie oraz stosunkowo niski koszt. Dzięki temu USG jest też podstawową metodą oceny skuteczności leczenia. Pod kontrolą USG przeprowadza się wiele zabiegów diagnostycznych i leczniczych.

Przygotowanie do badania

Przygotowanie do badania USG polega na wstrzymywaniu się od przyjmowania pokarmów na co najmniej 3 godziny przed badaniem i wypiciu na 2-3 godziny przed badaniem 2-3 szklanek niegazowanego płynu, tak żeby w momencie badania odczuwać parcie na mocz. Badanie pęcherza moczowego wymaga jego rozciągnięcia moczem, do czego może być potrzebne lepsze nawodnienie (około 1-1,5 litra płynu w godzinie poprzedzającej badanie). Jeśli chory nie może tyle wypić, należy podać płyn we wlewie kroplowym lub wypełnić pęcherz moczowy przez cewnik Foleya.

Zasady badania

Nerki bada się sondą typu convex o częstotliwości 3,5-5,0 MHz z przyłożeń pod prawym i lewym łukiem żebrowym. Podstawę oceny stanowi uzyskanie przekrojów nerki w osi długiej oraz przekrojów poprzecznych. Zmiany ogniskowe mają echogeniczność większą (hiperechogenne), mniejszą (hipoechogenne) lub taką samą (izoechogenne) jak pozostała część miąższu nerki. Zmiany o charakterze rozlanym ocenia się przez porównanie do echogeniczności wątroby.