Wstęp

Nerki pozwalają na zachowanie równowagi środowiska wewnętrznego organizmu. Znajomość ich skomplikowanej fizjologii jest niezbędna do prawidłowego leczenia nie tylko chorób nerek, ale przede wszystkim ogólnoustrojowych zaburzeń homeostazy.

Główne zadania nerek

Pobieranie i przyswajanie pokarmów jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju i podtrzymania funkcji życiowych. Konieczne jest dostarczanie m.in. sodu, potasu i wody oraz wydalanie zbędnych produktów przemiany materii. Musi zostać zachowana równowaga składu płynów ustrojowych, stanowiących środowisko procesów życiowych. Uczestniczą w tym nerki.

Funkcje nerek:

• wydalanie produktów przemiany materii, zatrzymywanie substancji przydatnych
• regulacja
  • objętości płynu pozakomórkowego i osmolarności
  • stężenia elektrolitów płynu pozakomórkowego
  • gospodarki kwasowo-zasadowej
  • ciśnienia krwi (układ renina-angiotensyna-aldosteron, wydalanie sodu i wody)
  • substancji mineralnych
• funkcja wewnątrzwydzielnicza (erytropoetyna, renina, renalaza, urodylatyna, hydroksylacja 25-OH-D₃ do 1,25-(OH)₂-D₃)
• funkcja parakrynna (bradykinina, prostaglandyny, NO, endotelina)
• metabolizm
  • glukoneogeneza
  • metabolizm aminokwasów, rozkład hormonów polipeptydowych.

Budowa nerki

Nerki są parzystym narządem o fasolowatym kształcie, położonym zaotrzewnowo. Nerka u zdrowego dorosłego ma przeciętnie 12 cm długości, 6 cm szerokości, 3 cm grubości i masę 125-170 g u mężczyzn oraz 115-155 g u kobiet. Lewa nerka położona jest na wysokości kręgów Th12–L3, a prawa 1-3 cm niżej i jest nieco mniejsza.

Zewnętrzna warstwa nerki, czyli kora, jest na przekroju jaśniejsza i ma strukturę ziarnistą. Rdzeń leży wewnątrz i jest znacznie bardziej heterogenny. W rdzeniu wyróżniamy piramidy nerkowe (od 4 do 18), których wierzchołki tworzą brodawki nerkowe. Na ich szczycie znajduje się 10-25 otworów stanowiących zakończenie kanalików (cewek) zbiorczych. Pomiędzy piramidami wnikają do rdzenia kolumny nerkowe (kolumny Bertina). Od podstaw piramid w kierunku kory przenikają promienie rdzeniowe (Ferreina). Na podstawie wyglądu makro- i mikroskopowego rdzeń dzielimy na część zewnętrzną, przylegającą do kory (w której wyróżniamy pasmo zewnętrzne i wewnętrzne) i część wewnętrzną.

Mocz z brodawek nerkowych zbierają kielichy nerkowe mniejsze, łączące się w kielichy większe, które tworzą miedniczkę nerkową przechodzącą w moczowód. Piramida nerkowa z przylegającą do niej częścią kory (grupuje kłębuszki drenujące mocz do jednego kielicha mniejszego) nazywa się płatem nerki.