Wstęp

Śródmiąższowe zapalenie nerek jest procesem zapalnym o bardzo zróżnicowanej etiopatogenezie, którego punktem wyjścia jest śródmiąższ nerek. Do przyczyn należą czynniki nieinfekcyjne (toksyny egzo- lub endogenne i procesy immunologiczne) oraz drobnoustroje chorobotwórcze. Wspólną cechą, bez względu na etiologię, jest obecność zmian morfologicznych i czynnościowych wyłącznie w obrębie śródmiąższu i cewek nerkowych, dlatego tę grupę chorób nazywa się cewkowo-śródmiąższowymi zapaleniami nerek. Przewlekłe zapalenia cewkowo-śródmiąższowe różnią się od ostrych obrazem klinicznym i morfologicznym, a przede wszystkim rokowaniem.

Podział cewkowo-śródmiąższowych zapaleń nerek według WHO z uwzględnieniem kryteriów klinicznych i etiologicznych przedstawia tabela 1.

Definicja

W przewlekłym cewkowo-śródmiąższowym zapaleniu nerek proces zapalny dotyczy przede wszystkim śródmiąższu i cewek nerkowych, a istotą zmian jest zanik cewek, poszerzenie ich światła z zanikiem nabłonka, włóknienie śródmiąższu i nacieki z komórek jednojądrzastych (głównie limfocytów, komórek plazmatycznych i fibroblastów) w otoczeniu cewek nerkowych. Za przewlekły uznaje się proces trwający dłużej niż 3 miesiące.

Epidemiologia

Dane epidemiologiczne są wyłącznie orientacyjne. Szacuje się, że w populacji amerykańskiej pierwotne cewkowo-śródmiąższowe zapalenia nerek stanowią 10-15% wszystkich chorób nerek. Zachorowania obserwuje się w każdym wieku, a czynnikami predysponującymi są m.in. podeszły wiek, nadużywanie leków, głównie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), epizod ostrego cewkowo-śródmiąższowego zapalenia nerek w przeszłości i inne choroby (tab. 1).

Szacuje się, że ten rodzaj zapalenia nerek odpowiada za 10-15% przypadków ostrej niewydolności nerek i 15-20% przypadków schyłkowej ich niewydolności.

Patofizjologia

Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek często wywołują procesy immunologiczne w odpowiedzi na różne egzo- lub endogenne antygeny u osób z nadwrażliwością lub predyspozycją genetyczną. Reakcja immunologiczna ma głównie charakter komórkowy i wyraża się naciekami z komórek jednojądrzastych (głównie limfocytów T, monocytów i komórek plazmatycznych) w tkance śródmiąższowej i wydzielaniem przez nie cytokin prozapalnych.

Ostatnie doniesienia wskazują na istotny udział transformującego czynnika wzrostu (TGF-β) w procesie włóknienia śródmiąższu. W okolicy brodawek nerkowych nacieki komórkowe mają charakter bardziej ogniskowy, a w części korowej – rozlany. Zmiany te ...