Wstęp

Cukrzycowa choroba nerek jest przewlekłą chorobą nerek, której pierwotną przyczyną jest cukrzyca. Terminem tym zastąpiono pojęcie „nefropatii cukrzycowej”. Do rozpoznania uprawnia spełnienie kryteriów diagnostycznych przewlekłej choroby nerek u chorego z cukrzycą i wykluczenie niecukrzycowej etiologii. Cukrzycowa choroba nerek jest zaliczana do przewlekłych powikłań cukrzycy o charakterze mikroangiopatii. Około 30-40% chorych na cukrzycę jest szczególnie podatnych na jej rozwój, co wiąże się przypuszczalnie z uwarunkowaniami wielogenowymi, prawdopodobnie odmiennymi w cukrzycy typu 1 i typu 2. Choroba ujawnia się u tych osób wcześniej i postępuje do schyłkowej niewydolności nerek tym szybciej, im gorsza jest kontrola glikemii, ciśnienia tętniczego i gospodarki lipidowej oraz im więcej występuje innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego.

Cukrzycowa choroba nerek zwiększa ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych i zgonu. Jest dziś najczęstszą przyczyną schyłkowej niewydolności nerek, wymagającej kosztownego leczenia nerkozastępczego. Wczesne rozpoznanie i konsekwentne wieloczynnikowe leczenie skutecznie hamuje progresję zmian i poprawia rokowanie, ale w praktyce jest wdrażane zbyt rzadko. Intensywne leczenie podjęte dopiero w zaawansowanych stadiach jedynie zwalnia progresję choroby.

Definicja

Cukrzycowa choroba nerek to utrzymujące się ponad 3 miesiące wywołane przez cukrzycę uszkodzenie nerek, definiowane jako obecność strukturalnych lub czynnościowych nieprawidłowości nerek z prawidłową lub zmniejszoną filtracją kłębuszkową (GFR). Choroba objawia się:

• nieprawidłowościami strukturalnymi:
  • początkowo pogrubienie błony podstawnej kłębuszków nerkowych i nagromadzenie macierzy pozakomórkowej w obszarze mezangium
  • następnie przerost kłębuszków i nerek
  • później rozlane lub ogniskowe (guzkowe) stwardnienie kłębuszków nerkowych, któremu towarzyszą zmiany naczyniowe i cewkowo-śródmiąższowe lub wskaźniki uszkodzenia nerek:
    • zaburzenia w składzie moczu (zwiększona albuminuria, białkomocz)
    • lub
    • nieprawidłowe wyniki badań obrazowych

• GFR <60 ml/min/1,73 m² przez ponad 3 miesiące, czemu mogą, ale nie muszą towarzyszyć cechy uszkodzenia nerek.

Wczesnym wskaźnikiem uszkodzenia nerek jest zwiększone wydalanie albuminy w moczu (UAER – urinary albumin excretion rate), przekraczające arbitralnie przyjętą wartość 30 mg/24 h lub 20 µg/min. O zwiększonym wydalaniu albuminy w moczu świadczy takż...

Z powodu zmienności wydalania albuminy w moczu zaleca się ocenę co najmniej dwóch próbek, najlepiej z pierwszej porannej mikcji, w odstępie 3-6 miesięcy. Nieprawidłowe wartości obu oznaczeń świadczą o spełnieniu jednego z kryteriów diagnostycznych...