Wstęp

Pierwszy udany zabieg przeszczepienia nerki przeprowadzili w 1954 r. J. Murray i J. Merill z Bostonu. Dawcą był bliźniak monozygotyczny pacjenta, przeszczep funkcjonował przez 8 lat. Przeszczepianie nerki od dawców różnych genetycznie stało się możliwe dzięki wprowadzeniu leków immunosupresyjnych (azatiopryny i prednizonu) oraz rozwojowi wiedzy na temat antygenów zgodności tkankowej. W Polsce pierwsze udane przeszczepienie nerki ze zwłok wykonał w 1966 r. zespół lekarzy kierowany przez Jana Nielubowicza i Tadeusza Orłowskiego.

Rola transplantacji w leczeniu PChN – dane epidemiologiczne

Liczba pacjentów z przewlekłą chorobą nerek, których trzeba leczyć nerkozastępczo, rośnie. W Polsce, według danych Poltransplantu, w listopadzie 2008 r. na krajowej liście oczekujących na przeszczepienie nerki figurowało 1453 pacjentów (w tym 15 na przeszczepienie nerki i trzustki). Przez 11 miesięcy 2008 r. wykonano 741 zabiegów przeszczepienia nerki oraz 15 zabiegów przeszczepienia nerki i trzustki. Największą liczbę przeszczepień nerki (1067, w tym 22 od żywych dawców) wykonano w Polsce w 2004. Średni czas oczekiwania na zabieg wynosił niecałe 14 miesięcy, prawdopodobnie jednak wielu potencjalnych biorców nie zostaje zgłoszonych przez ośrodki dializ ze względu na problemy finansowo-organizacyjne. Rzadko zgłaszani są pacjenci z poradni nefrologicznych do przeszczepienia wyprzedzającego (przed okresem dializ).

Według danych Organ Procurement and Transplantation Network w Stanach Zjednoczonych, na liście oczekujących na przeszczepienie nerki w grudniu 2008 znajdowało się 78 106 pacjentów. Do sierpnia 2008 r. wykonano zabiegi u 18 659 pacjentów, z czego 4148 otrzymało narząd od żywych dawców. Czas oczekiwania pacjentów >18 r.ż. na przeszczepienie nerki wynosi 4-5 lat.

Wyniki krótko- i długoterminowe

Udane przeszczepienie nerki u pacjenta ze schyłkową niewydolnością nerek poprawia jakość życia i wiąże się ze wzrostem przeżywalności, zarówno w porównaniu z pacjentami oczekującymi na przeszczepienie, jak i wszystkimi dializowanymi. Długość okresu dializ negatywnie wpływa na przeżywalność przeszczepu i biorcy. Najlepsze wyniki uzyskuje się, przeszczepiając nerkę przed rozpoczęciem dializoterapii (tzw. przeszczepienie wyprzedzające).

Wyniki krótkoterminowe przeszczepienia nerki poprawiały się stopniowo wraz z rozwojem systemu alokacji narządów, doskonaleniem technik operacyjnych, a przede wszystkim wprowadzeniem nowych leków immunosupresyjnych, które znacznie zmniejszyły liczb...