Wstęp

Kamica moczowa to nawracająca choroba dotykająca 10% mieszkańców krajów rozwiniętych, dwukrotnie częściej mężczyzn. Kamienie moczowe znaleziono w układzie moczowym mumii egipskich. Zapadalność na kamicę moczową ciągle rośnie, z dużą zmiennością w zależności od obszaru geograficznego, diety, wieku, płci. Do niedawna uważana za pojedynczą jednostkę chorobową, dziś jest coraz częściej postrzegana jako objaw innej, często uogólnionej choroby, np. zespołu metabolicznego. Liczne badania dowodzą związku kamicy moczowej z takimi elementami zespołu metabolicznego jak otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2 i dyslipidemia. Szacuje się, że kamica nerkowa odpowiada za prawie 10 na 1000 przyjęć do szpitala.

Znanych jest wiele defektów genetycznych prowadzących do zaburzeń metabolicznych sprzyjających kamicy, m.in. monogenowe choroby powodujące hiperkalciurię.

Definicja

Kamica moczowa jest chorobą polegającą na powstawaniu złogów (kamieni) w nerkach lub drogach odprowadzających mocz.

Podział kliniczny

W zależności od lokalizacji złogów chorobę klasyfikuje się jako kamicę nerkową (wapnica nerek, kamica miedniczkowa lub kielichowa), kamicę moczowodową oraz kamicę pęcherza moczowego.

Epidemiologia

Kamica moczowa występuje na całym świecie, częściej w Kanadzie, USA (12-15%) i Europie (5-9%) niż na Dalekim Wschodzie (Japonia 1-5%).

Najwyższe ryzyko zachorowania jest w Azji, zwłaszcza w Arabii Saudyjskiej, gdzie sięga 20-25%. W gorących krajach do kamicy usposabia ekspozycja na słońce (zwiększone wytwarzanie witaminy D) i utrata płynów przez skórę.

Częstość kamicy zależy też od płci, rasy, statusu socjoekonomicznego, nawyków żywieniowych oraz czynników genetycznych. Mężczyźni chorują dwukrotnie częściej, ale w krajach wysokorozwiniętych rośnie zachorowalność otyłych kobiet. W 6 dekadzie życia częstość kamicy u kobiet i mężczyzn jest taka sama.

Przedstawiciele rasy kaukaskiej chorują częściej niż Azjaci i osoby czarnoskóre. Obserwuje się wyraźną zależność pomiędzy statusem socjoekonomicznym populacji a lokalizacją kamicy i rodzajem (składem chemicznym) kamieni moczowych. Kamica nerkowa i moczowodowa, głównie szczawianowa, występuje w krajach wysokorozwiniętych (Europa, Ameryka Pn.).

Zaledwie 2% stanowią przypadki kamicy uwarunkowanej genetycznie (monogenowe). Do najczęściej wymienianych zalicza się chorobę Denta (defekt kanału chlorkowego ClCN5) i pierwotną hiperoksalurię typu 1 (PH1).

Rodzaje kamieni

Prawie 80% kamieni zbudowanych jest z wapnia, najczęściej szczawianu wapnia (wawelit i wedelit), rzadziej fosforanu wapnia (apatyt i bruszyt). Pozostałe kamienie są utworzone z kwasu moczowego, fosforanu magnezowo- amonowego (struwit) i cystyny. W...