Wstęp

Niedrożność dróg moczowych może dotyczyć każdego odcinka (od cewek nerkowych do cewki moczowej) i być przyczyną utrudnienia odpływu moczu oraz ostrej niewydolności nerek. Nagła niedrożność dróg moczowych jest najczęściej odwracalna, szybka diagnoza i odpowiednie leczenie są więc bardzo istotne, bo mogą uchronić przed utratą funkcji nerek. Ryzyko niewydolności nerek zależy od miejsca przeszkody, stopnia niedrożności i czasu jej trwania.

Definicja

Uropatia zaporowa to zespół zmian strukturalnych i czynnościowych układu moczowego będących następstwem utrudnionego odpływu moczu. W zależności od czasu rozwoju dzieli się na ostrą i przewlekłą. Inny podział, uwzględniający stopień niedrożności dróg moczowych, wyróżnia uropatię częściową lub całkowitą, jednostronną lub obustronną.

Wodonerczem nazywa się poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego, które w przypadku nieodbarczenia prowadzi do dysfunkcji nerki, czyli nefropatii zaporowej, która może być przyczyną schyłkowej niewydolności nerek.

Epidemiologia

Częstość występowania uropatii zaporowej zależy od wieku i płci, z dwoma szczytami zachorowalności: w wieku dziecięcym i podeszłym. W badaniach autopsyjnych wodonercze wykryto u ok. 4% dorosłych i 2% dzieci.

U dzieci szczyt występowania przypada na pierwsze dwa lata życia i jest związany z wadami wrodzonymi, najczęściej zastawką cewki tylnej i zwężeniem połączenia miedniczkowo-moczowodowego.

W wieku dorosłym najczęstszą przyczyną ostrej uropatii zaporowej jest kamica moczowa. Po 60 r.ż. częstość uropatii zaporowej ponownie wzrasta, zwłaszcza u mężczyzn, w związku z chorobami stercza (łagodny rozrost i rak). U kobiet w dojrzałym wieku uropatia zaporowa jest najczęściej powikłaniem choroby nowotworowej lub operacji ginekologicznych (występuje u 10-15% kobiet po histerektomii).

Nefropatia zaporowa odpowiada za około 4% przypadków schyłkowej niewydolności nerek, zwłaszcza u starszych mężczyzn.

Etiologia

Wiele jest czynników wywołujących uropatię zaporową, najczęstsze zebrano w tabeli 1.

Uwzględniono najczęstszy podział w zależności od poziomu niedrożności (górne lub dolne drogi moczowe) oraz lokalizacji czynnika powodującego niedrożność (w świetle dróg wyprowadzających mocz, w ich ścianie lub uciskający je z zewnątrz).

Mechanizm patofizjologiczny

Niedrożność dróg moczowych powoduje wzrost ciśnienia hydrostatycznego powyżej blokady i rozdęcie miedniczki nerkowej, kielichów i cewek nerkowych. Następstwem jest uszkodzenie nerki.

Niedotlenienie