Nerki w zakażeniu HIV
Jacek Borawski
Wstęp
Po wprowadzeniu w 1996 r. intensywnej trójlekowej terapii antyretrowirusowej (HAART – highly-active antiretroviral therapy) istotnie zmniejszyła się częstość powikłań i zgonów w populacji chorych z HIV i AIDS. Ale choć terapia ta zapobiega klasycznej nefropatii HIV (HIVAN – HIV-associated nefropathy), stale rośnie u tych chorych częstość i różnorodność chorób nerek, przede wszystkim wskutek dłuższego przeżycia, a więc i kumulowania się powikłań cukrzycy, miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, innych zakażeń (m.in. HCV) oraz długotrwałej ekspozycji na substancje i leki nefrotoksyczne.
Przewlekła choroba nerek
Pod względem epidemiologicznym problem ten dotyczy w znacznej mierze Afroamerykanów i mieszkańców południowej części Afryki. Częstość występowania przewlekłej choroby nerek zależy od uwarunkowań socjoekonomicznych, jakości opieki zdrowotnej w badanej populacji, chorób współistniejących i miejsca zamieszkania. W USA mikroalbuminuria stwierdzana jest u ok. 11% pacjentów z HIV, białkomocz – u ponad 30% zaś eGFR <60 ml/min/1,73 m2 obserwuje się u 9%.
Wśród Afroamerykanów z HIV i przewleką chorobą nerek na 9 mężczyzn przypada 1 kobieta. W Europie co najmniej trzecie stadium przewlekłej choroby nerek obserwuje się u prawie 4% chorych z HIV. W Chinach ogólna częstość przewlekłej choroby nerek szacowana jest na 17%. Amerykańskie zalecenia dotyczące konieczności corocznych nefrologicznych badań przesiewowych uwzględniają następujące czynniki ryzyka:
- rasa czarna
- liczba limfocytów CD4 <200/µl
- wiremia HIV >4000 kopii/ml
- współistniejąca cukrzyca
- nadciśnienie lub zakażenie HCV.
Rokowanie u pacjentów z HIV i przewlekłą chorobą nerek znacznie się poprawiło dzięki złożonej terapii antyretrowirusowej, nowoczesnej opiece nefrologicznej i dializoterapii (w epoce przed HAART przeżywalność nie przekraczała kilku miesięcy). Przewlekła choroba nerek jest jednak wciąż istotnym problemem, prawie trzykrotnie zwiększającym ryzyko zgonu. Za jej rozwój może po części odpowiadać niewłaściwe dawkowanie leków antyretrowirusowych i innych.
Nefropatia HIV
Nefropatia HIV jest specyficzną postacią kłębuszkowego zapalenia nerek i jedną z najczęstszych przyczyn przewlekłej choroby nerek u zakażonych HIV (tab. 1).
Stanowi 50% rozpoznań biopsyjnych w przypadku HIV i białkomoczu >1,5 g/24 h, a w badaniach autopsyjnych stwierdzana jest u 12% chorych z HIV. Występuje głównie u mężczyzn czarnoskórych (12-krotnie częściej niż u mężczyzn rasy kaukaskiej) i jest dz...