Wstęp

Obraz kliniczny przewlekłej choroby nerek (PChN) zależy od choroby podstawowej i stopnia jej zaawansowania. W początkowych stadiach nie stwierdza się zwykle żadnych objawów klinicznych, pojawiają się one dopiero w miarę zmniejszania się GFR. Ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN) następuje upośledzenie koncentracji i pamięci, zaburzenia snu i zachowania, mogą też pojawić się uporczywe bóle głowy i czuciowa neuropatia obwodowa, zwykle poprzedzająca neuropatię ruchową. Charakterystycznym powikłaniem neuropatii czuciowej jest zespół niespokojnych nóg, polegający na odczuwaniu dyskomfortu, który zmusza pacjenta do stałego poruszania kończynami dolnymi. Neuropatia ruchowa prowadzi do zaniku głębokich odruchów ścięgnistych, osłabienia siły mięśniowej oraz drżeń grubofalistych i kurczów pęczków mięśniowych. Występuje również przewlekła czkawka. Czasami dochodzi do porażenia nerwów, a w najcięższej postaci neuropatii ruchowej do porażenia czterokończynowego. W zaawansowanej PChN rozwijają się objawy ciężkiej encefalopatii lub obrzęku mózgu; pojawiają się drgawki lub śpiączka.

Encefalopatia mocznicowa

Definicja

Encefalopatia mocznicowa jest spowodowana spowolnieniem metabolizmu tkanki mózgu oraz zaburzonym uwalnianiem neuroprzekaźników. Jest schorzeniem czynnościowym, w którym objawy kliniczne są następstwem nieleczonej mocznicy.

Epidemiologia

Encefalopatia mocznicowa należy do obrazu rozwiniętej mocznicy. Dzięki dostępowi do dializ i wczesnemu rozpoczynaniu leczenia nerkozastępczego rozwija się dziś tylko sporadycznie.

Obraz kliniczny

Objawem encefalopatii są narastające ilościowe i jakościowe zaburzenia świadomości. Początkowo pojawia się apatia, zmęczenie, zaburzenia koncentracji i bóle głowy. Z czasem dołączają się drżenia oraz toniczno-kloniczne napady drgawkowe. Pacjent jest splątany. Może dojść do uogólnionych napadów drgawkowych, które najczęściej poprzedzają rozwój śpiączki mocznicowej. Zaobserwowano pozytywną korelację między stopniem zaburzeń świadomości a stadium niewydolności nerek.

Diagnostyka

U pacjenta z zaawansowaną przewlekłą chorobą nerek i zaburzeniami świadomości, u którego podejrzewamy encefalopatię, należy wykonać badania obrazowe (tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny) w celu wykluczenia innych przyczyn pogorszenia stanu neurologicznego, np. krwawienia śródczaszkowego. Przydatne jest badanie EEG, w którym obserwuje się spowolnienie czynności elektrycznej mózgu.

Leczenie, powikłania i rokowanie

Zaburzenia neurologiczne u chorego z przewlekłą chorobą nerek leczonego zachowawczo są wskazaniem do leczenia nerkozastępczego. Po rozpoczęciu dializoterapii objawy cofają się częściowo lub całkowicie w zależności od stopnia zaawansowania zmian w ...