Definicje

Zapalenie płuc to zakażenie dolnych dróg oddechowych przebiegające z gorączką, kaszlem, zwiększoną częstością oddechów (tab. 1) i zmianami naciekowymi w RTG. O ciężkim charakterze zapalenia płuc świadczy dodatkowe występowanie takich objawów, jak hipoksja, wzmożony wysiłek oddechowy, odwodnienie, bezdechy.

Mukowiscydoza jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, dziedziczoną autosomalnie recesywnie, spowodowaną mutacją obu alleli genu dla białka CFTR. Charakterystyczną cechą tej choroby jest zagęszczony śluz o nadmiernej lepkości.

Epidemiologia

Zapalenia płuc są częstymi chorobami dzieci. Wskaźnik zachorowalności w wieku poniżej 5 lat wynosi 40/1000, a u dzieci powyżej 5 lat zmniejsza się do 10-15/1000. Ciężki przebieg choroby obserwuje się częściej u niemowląt i dzieci do 3 r.ż. niż u pozostałych. Śmiertelność niemowląt z powodu zapaleń płuc szacuje się na 12,5/100 000.

Częstość występowania mukowiscydozy w rasie kaukaskiej kształtuje się na poziomie 1:2000-1:3000 noworodków. Mukowiscydoza jest najczęstszą chorobą uwarunkowaną genetycznie. Pacjenci z mukowiscydozą stanowią grupę szczególnego ryzyka rozwoju częstych i ciężkich zapaleń płuc.

Patogeneza

Czynnikami etiologicznymi ciężkich zapaleń płuc są najczęściej bakterie typowe. Wirusy oraz bakterie atypowe rzadko wywołują ciężkie zapalenia płuc. Wyjątek stanowi Legionella pneumophila. Ponadto zapalenia płuc o ciężkim przebiegu może powodować Pneumocystis jiroveci (do niedawna Pneumocystis carinii).

Bakterie, które wywołują zewnątrzszpitalne zapalenia płuc, to zwykle bakterie kolonizujące górne drogi oddechowe (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus infuenzae, Moraxella catarrhalis). Zakażenia wewnątrzszpitalne występują u pacjentów długotrwale hospitalizowanych, obciążonych innymi chorobami, poddawanych wielu procedurom medycznym. Drobnoustroje odpowiedzialne za rozwój zapaleń w tej grupie pacjentów to głównie: Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Escherichia coli i Pneumocystis jiroveci.