Wiadomości podstawowe

Tlenek węgla (CO) jest gazem bezbarwnym, bez zapachu i smaku. Stanowi produkt niecałkowitego spalania węgla, drewna i wielu związków organicznych (w razie niedostatecznego dopływu tlenu). Do zatrucia dochodzi często w mieszkaniach z instalacją gazową, zamkniętych garażach i przy pożarach.

Patogeneza

Zatrucie CO następuje wyłącznie drogą oddechową. CO łączy się z hemoglobiną i innymi metaloproteinami zawierającymi w centrach aktywnych żelazo lub miedź na drugim stopniu utlenienia. Powoduje to ich wyłączenie z transportu tlenu (powinowactwo CO do hemoglobiny jest 220-300 razy większe niż tlenu), przesunięcie krzywej dysocjacji hemoglobiny w lewo oraz zablokowanie wielu ważnych enzymów i związków, m.in. mioglobiny, oksydazy cytochromu c, cytochromu P-450, syntazy guanylowej i syntazy tlenku azotu. Szacuje się, że 10-15% CO wiąże się z białkami pozanaczyniowymi. Konsekwencjami są zmniejszenie ilości tlenu dostarczanego do tkanek i zahamowanie oddychania komórkowego, co prowadzi do hipoksji histotoksycznej i obumierania komórek. Najbardziej narażone są narządy o największym zapotrzebowaniu na tlen, czyli ośrodkowy układ nerwowy i układ krążenia.