Wiadomości podstawowe

Definicja

Ostre uszkodzenie nerek (dawniej: ostra niewydolność nerek) – zespół kliniczny związany z gwałtownym pogorszeniem czynności nerek. Przebiega ze skąpomoczem, bezmoczem, z zachowaną diurezą lub wielomoczem. Skutkiem zmniejszenia przesączania kłębuszkowego (GFR) jest wzrost stężenia produktów przemiany azotowej w surowicy, zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej.

W codziennej praktyce klinicznej większość lekarzy w Polsce nadal posługuje się określeniem „ostra niewydolność nerek” (ONN) i to ono będzie stosowane w rozdziale.

Klasyfikacja

W 2004 r. grupa ekspertów wprowadziła system RIFLE, służący do rozpoznawania i klasyfikacji ostrego uszkodzenia nerek, oparty na stężeniu kreatyniny w surowicy i ilości oddawanego moczu. Pozwala oszacować ciężkość uszkodzenia nerek (tab. 1).

Epidemiologia

Według różnych danych zapadalność na ONN wynosi 0,8-3,9/100 000 osób z populacji ogólnej/rok, najczęściej u noworodków i niemowląt. U dzieci najczęściej występuje przednerkowa niewydolność nerek.

Podział ONN

W zależności od patogenezy wyróżnia się ONN:

• przednerkową – wywołaną ostrym spadkiem ciśnienia perfuzyjnego, odwodnieniem lub utratą krwi, przemieszczeniem płynów wewnątrzustrojowych (np. z powodu niedrożności jelit, wodobrzusza)
• nerkową – wywołaną uszkodzeniem miąższu nerek, np. spowodowaną niedotlenieniem, lekami, działaniem substancji endogennych (hemoglobina, mioglobina, kwas moczowy – np. w zespole lizy guza) i toksyn (glikol, alkohol metylowy), a także w przebiegu śródmiąższowego zapalenia nerek, nacieku nowotworowego, kłębuszkowego zapalenia nerek, zakrzepicy naczyń nerkowych, w zespole hemolityczno-mocznicowym
• pozanerkową – wywołaną utrudnieniem odpływu moczu z nerek, np. w przebiegu kamicy moczowej, wrodzonych wad układu moczowego, zaburzeń czynnościowych (pęcherz neurogenny), a także spowodowaną przez guz, ciało obce, skrzep.