Wstęp

Ostre powikłania cukrzycy stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Mogą wystąpić w każdym momencie życia, a ich przebieg często jest bardzo dynamiczny. Śpiączka może wystąpić w przebiegu następujących ostrych powikłań cukrzycy:

• hipoglikemia
• kwasica ketonowa
• nieketonowa hiperglikemia hiperosmolarna.
  
  

Hipoglikemia i śpiączka hipoglikemiczna

Wiadomości podstawowe

Definicja

Według definicji International Society for Pediatric and Adolescent Diabetes oraz Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego hipoglikemię u dzieci rozpoznaje się jeśli stężenie glukozy wynosi ≤70 mg/dl (≤3,9 mmol/l) niezależnie od objawów klinicznych.

Epidemiologia

Hipoglikemia jest najczęstszym ostrym powikłaniem cukrzycy. Epizody ciężkiej hipoglikemii (śpiączka hipoglikemiczna) występują u 4-18% pacjentów rocznie. Ciężką hipoglikemią są szczególnie zagrożeni pacjenci z bardzo chwiejnymi wartościami glikemii.

Patogeneza

Hipoglikemia u osób chorych na cukrzycę spowodowana jest zbyt niską podażą węglowodanów lub zwiększoną ich utylizacją w stosunku do dawki leków hipoglikemizujących. Najczęstszymi bezpośrednimi przyczynami hipoglikemii u dzieci chorych na cukrzycę typu 1 są:

• błędy w insulinoterapii: zbyt duża dawka insuliny, podanie insuliny o niewłaściwym czasie działania lub o niewłaściwej porze
• zmniejszona podaż egzogennej glukozy, np. z powodu ominięcia posiłku lub spożycia zbyt małego posiłku
• zwiększenie zużycia glukozy, np. w trakcie wysiłku fizycznego
• zwiększenie wrażliwości na insulinę, np. w wyniku zmniejszenia masy ciała, rozpoczęcia regularnej aktywności fizycznej lub poprawy kontroli glikemii
• zmiana kinetyki wchłaniania insuliny, np. na skutek zmiany miejsca wstrzyknięcia lub błędu w technice podania insuliny
• zmniejszona endogenna produkcja glukozy, np. w przypadku spożycia alkoholu.

Obraz kliniczny

Pierwsze objawy hipoglikemii związane z aktywacją układu autonomicznego to:

• głód
• drżenie kończyn
• kołatanie serca
• niepokój
• bladość skóry i błon śluzowych
• wzmożona potliwość.
  
  

Następnie pojawiają się objawy neuroglikopenii związane z niedostatecznym zaopatrzeniem mózgu w glukozę: