Wiadomości podstawowe

Preparaty krwiopochodne uzyskuje się z krwi pełnej zdrowych dawców; są to:

• koncentraty krwinek czerwonych (KKCz)
• koncentraty krwinek płytkowych (KKP)
• świeżo mrożone osocze (FFP – fresh frozen plasma)
• krioprecypitat
• albuminy
• immunoglobuliny
• czynniki krzepnięcia.
  
  

W rozdziale omówione zostaną wskazania i zasady przetaczania KKCz, KKP, FFP oraz osoczopochodnych czynników krzepnięcia i albumin.

Przetaczanie koncentratów krwinek czerwonych (KKCz)

Nie ustalono sztywnych kryteriów kwalifikacji do przetoczenia koncentratu krwinek czerwonych. Pod uwagę należy wziąć: wiek, przyczynę i tempo anemizacji, adaptację do niedokrwistości, choroby obciążające. Stężenie hemoglobiny (Hb) i hematokryt (Ht), przy których rozważa się transfuzję KKCz, to najczęściej odpowiednio 6-7 g/dl i 20%, choć np. u dobrze zaadaptowanych pacjentów z niedokrwistością autoimmunohemolityczną przetoczenie rozważa się przy Hb <5 g/dl i Ht <15%, a u noworodków w pierwszej dobie po urodzeniu wskazaniem do transfuzji może być już Ht <30%.

Przede wszystkim należy ustalić, czy pacjent wymaga przetoczenia w trybie pilnym. Najczęściej są to przypadki szybkiej anemizacji (krwotok pourazowy, pooperacyjny), gdy mechanizmy adaptacyjne stają się niewydolne. O masywnej utracie krwi mówimy, gdy przekracza ona 150 ml/kg w ciągu 20 min lub odbywa się z szybkością 1,5 ml/kg/min.

Definicje te trudno wykorzystać w praktyce klinicznej, decydujące znaczenie mają więc ocena stanu klinicznego i wykładniki ostrej anemizacji, tj. narastająca tachykardia, tachypnoe, spadek ciśnienia tętniczego, zaburzenia perfuzji obwodowej, zaburzenia świadomości (ryc. 1).

Procedury wymagane przy przetaczaniu preparatów krwiopochodnych

Przy przetaczaniu preparatów krwiopochodnych:

1. Lekarz powiadamia pacjenta i rodziców lub opiekunów prawnych o konieczności leczenia preparatem krwiopochodnym, uzyskuje zgodę na to leczenie, dokonuje wpisu w historii choroby uzasadniającego konieczność takiego leczenia.

2. Lekarz wypisuje skierowanie na badanie grupy krwi, skierowanie na próbę zgodności oraz zapotrzebowanie na preparat krwiopochodny w 2 egzemplarzach.

3. Po uzyskaniu wyniku grupy krwi, próby zgodności i otrzymaniu preparatu lekarz sprawdza na etykiecie pojemnika: grupę krwi AB0 i Rh, numer donacji, objętość preparatu, datę pobrania preparatu, datę ważności preparatu, informację „preparat po karencji” na pojemniku z osoczem i krioprecypitatem; zgodność grupy krwi sprawdzamy na etykiecie pojemnika i etykietkach drenu lub na oryginalnym wyniku badania serologicznego pacjenta, na wyniku próby zgodności (zgodność preparatu z biorcą potwierdza lekarz podpisem i pieczątką); zgodność numeru donacji sprawdzamy na etykiecie pojemnika z preparatem i na etykietkach drenu oraz na wyniku próby zgodności.