Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Stany Nagłe. Pediatria” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Ostry brzuch u dzieci

Mieczysław Miodek

Definicja

Ostry brzuch to stan charakteryzujący się nagle występującym, silnym i nieustępliwym bólem brzucha. Atakowi bólu mogą towarzyszyć:

  • nudności
  • wymioty
  • zatrzymanie stolca
  • zatrzymanie gazów
  • objawy otrzewnowe
  • wstrząs (czasami).

Przyczyny

Przyczynami ostrego brzucha są:

  • stany zapalne
  • niedrożność
  • krwawienia
  • urazy.

Przyczyny ostrego brzucha w zależności od wieku dziecka przedstawia tabela 1.

Obraz kliniczny

Wywiad

Wiek dziecka jest istotnym elementem wywiadu, ponieważ przyczyny ostrego brzucha są różne w poszczególnych grupach wiekowych. Wywiad rodzinny ma mniejsze znaczenie, chociaż może wskazywać na obciążenie niektórymi nowotworami.

W wywiadzie należy uwzględnić:

  • ból
  • wymioty
  • zatrzymanie gazów
  • zatrzymanie stolca
  • wzdęcie brzucha
  • objawy dodatkowe
  • choroby towarzyszące
  • przebyte zabiegi operacyjne
  • przyjmowane leki
  • dane dotyczące środowiska i rodziny.

Ból

Ból jest ważnym, głównym objawem ostrego brzucha. Trzeba ustalić jego:

  • lokalizację
  • charakter
  • promieniowanie
  • czas pojawienia się.

Ból wywoływany kaszlem wskazuje na zapalenie otrzewnej.

Lokalizacja

Lokalizacja bólu jest najbardziej wartościowym wskaźnikiem toczącego się stanu chorobowego, który może precyzyjnie podpowiedzieć, w którym miejscu toczy się proces zapalny. W celu opisu umiejscowienia bólu brzuch dzieli się tradycyjnie na 4 kwadranty (kwadranty górne – prawy i lewy, oraz analogicznie kwadranty dolne) lub 9 obszarów (nadbrzusze, śródbrzusze, podbrzusze, okolica podżebrowa lewa i prawa, okolica pachwinowa lewa i prawa oraz okolica boczna, zwana też lędźwiową, prawa i lewa).

Na podstawie tego podziału można wstępnie zlokalizować problem:

  • kwadrant górny prawy to możliwe zajęcie: wątroby, pęcherzyka żółciowego, głowy trzustki, żołądka, dwunastnicy, części wstępującej jelita grubego i poprzecznicy oraz nerki prawej
  • kwadrant górny lewy to: poprzecznica i zstępnica, ogon i trzon trzustki, jelito cienkie, żołądek, nerka lewa, śledziona
  • kwadrant dolny prawy to: jelito grube – kątnica, wyrostek robaczkowy, jajnik prawy, część macicy, jajowód prawy, moczowód prawy
  • kwadrant dolny lewy to prawdopodobne zajęcie struktur analogicznych do kwadrantu dolnego prawego, ale bez wyrostka robaczkowego.