Definicja

Fibromialgia jest zaliczana do chorób określanych mianem reumatyzmu tkanek miękkich. Charakteryzuje się przewlekłymi, uogólnionymi bólami mięśniowo-stawowymi oraz bolesnością w typowych punktach zwanych punktami uciskowymi (tender points). Wymienionym objawom głównym towarzyszą:

• zaburzenia snu
• zmęczenie
• sztywność całego ciała
• zaburzenia lękowe
• zaburzenia nastroju
• zaburzenia wegetatywne
• zaburzenia czynnościowe.

Epidemiologia

Choroba rozpoznawana jest u 2-4% populacji ogólnej, 10-krotnie częściej u kobiet. Chorują głównie ludzie rasy białej, z reguły w wieku 30-50 lat. Choroba rozpoznawana jest głównie w krajach uprzemysłowionych, np. w Stanach Zjednoczonych liczbę chorych szacuje się na około 6 mln. W Polsce nie przeprowadzono wiarygodnych badań epidemiologicznych. Przypuszcza się, że fibromialgia jest częstsza, niż wynika to z nielicznych badań epidemiologicznych i że liczba chorych będzie rosnąć wraz z postępem cywilizacyjnym.

Etiopatogeneza

Etiologia choroby jest nieznana. Pacjenci kojarzą jej początek z różnymi czynnikami stresogennymi:

• endogennymi (głównie choroby endokrynologiczne, zapalne choroby reumatyczne, zaburzenia psychiczne)
• egzogennymi (problemy społeczne, urazy, zmiany pogody).

Hipoteza zaburzeń nREM

Moldowsky zwrócił uwagę na obserwowane u chorych zaburzenia snu wolnofalowego (non-REM). U osób z fibromialgią w zapisie elektroencefalograficznym stadium IV snu wolnofalowego wykazano bowiem obecność dodatkowych fal delta. Według Bennetta konsekwencją nieprawidłowego snu są zaburzenia syntezy hormonu wzrostu (GH – growth hormone), których konsekwencją jest obniżone stężenie insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF), niewłaściwa funkcja mięśni i zmęczenie. Skutkiem wadliwej sekrecji GH wydaje się również predyspozycja do mikrourazów włókien mięśniowych i defekt mechanizmów reparacyjnych. Następstwem zmęczenia jest osłabienie mięśni.

Hipoteza zaburzeń metabolizmu serotoniny

Zaburzenia metabolizmu serotoniny są najbardziej prawdopodobną przyczyną fibromialgii. Deficyt tego neuromodulatora i jego prekursora tryptofanu (na co wskazują ich obniżone stężenia w surowicy, osoczu i płynie mózgowo-rdzeniowym) odpowiada za nieprawidłową neurotransmisję serotoninergiczną i liczne objawy choroby, głównie odczuwanie bólu i zaburzenia nastroju. Wśród przyczyn niedoboru serotoniny wymienia się m.in. działanie przeciwciał przeciw serotoninie (obecnych w surowicy chorych z fibromialgią) oraz zwiększoną gęstość receptorów serotoninowych w synapsach.