Wstęp

Osteomalacja to zaburzenie mineralizacji kości przy zachowanej prawidłowej jej objętości. Przyczyną choroby jest najczęściej niedobór aktywnej witaminy D₃. W przeciwieństwie do krzywicy, która dotyczy rosnącej kości i jest dość szybko wykrywana, zmiany w przebiegu osteomalacji mogą być przez dłuższy czas nierozpoznawane. Często pierwszym objawem osteomalacji jest patologiczne złamanie.

Definicja

Osteomalacja jest metaboliczną chorobą kości, która polega na niedostatecznej mineralizacji (odkładaniu soli wapnia) w nowotworzonej organicznej macierzy kostnej. Osteomalację rozpoznajemy u osób dorosłych po zakończonym procesie wzrostu, a zatem po zrośnięciu nasad kości długich z trzonami.

Epidemiologia

Częstość osteomalacji wzrasta wraz z wiekiem. Największe zagrożenie dotyczy populacji po 80 r.ż., zwłaszcza osób mało przebywających na słońcu. Według niektórych danych hipowitaminoza D₃ w różnym stopniu dotyczy 40% całej populacji Europy, w tym także ludzi młodych. Osteomalacja stwierdzana jest u 10-30% chorych, u których doszło do złamań niskoenergetycznych kości.

Fizjologia

U człowieka 90% witaminy D pochodzi ze skóry, gdzie pod wpływem promieni UV dochodzi do powstania cholekalcyferolu z 7-dehydrocholesterolu. Pozostałe 10% dostarczane jest z pożywieniem w postaci zwierzęcego cholekalcyferolu oraz roślinnego ergokalcyferolu. Wchłanianie witaminy D następuje głównie w jelicie krętym.

Fizjologicznie aktywacja witaminy D zachodzi w wątrobie i nerkach. W komórkach wątrobowych dochodzi do hydroksylacji w pozycji 25 łańcucha bocznego i powstania 25-hydroksywitaminy D [25(OH)D]. Kolejny etap hydroksylacji przebiega w nerkach w pozycji 1α, doprowadzając do powstania 1,25(OH)₂D₃. Ten aktywny metabolit zwiększa wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego i zmniejsza jego wydalanie z moczem.