Wstęp

Kapilaroskopia jest prostą nieinwazyjną metodą przyżyciowej oceny mikrokrążenia za pomocą technik powiększających. Istnieje kilka rodzajów technik kapilaroskopowych, najszerzej jednak stosuje się kapilaroskopię świetlną i wideokapilaroskopię.

Najbardziej charakterystyczne zmiany w zakresie mikrokrążenia stwierdza się u chorych na twardzinę układową. Mikroangiopatia typowa dla twardziny układowej (scleroderma pattern), charakteryzująca się zmniejszeniem liczby naczyń włosowatych, obecnością obszarów awaskularyzacji, megakapilar i naczyń drzewkowatych lub krzaczastych występuje u 80-95% pacjentów z twardziną układową. Wysoka swoistość zmian naczyniowych oraz fakt, że mikroangiopatia rozwija się już w bardzo wczesnym okresie choroby, stały się podstawą do wykorzystania kapilaroskopii w diagnostyce różnicowej chorych z pierwotnym i wtórnym objawem Raynauda oraz w diagnostyce różnicowej twardziny układowej.

Dzięki rozwojowi technik kapilaroskopowych zainteresowanie tą nieinwazyjną metodą zatacza coraz szersze kręgi. Znajduje ona zastosowanie w ocenie zmian w mikrokrążeniu w przebiegu wielu chorób, w których patogenezie zaburzeniom mikrokrążenia przypisuje się istotną rolę. Do schorzeń tych należą:

• układowe choroby tkanki łącznej
• choroby układu krążenia
• choroby gruczołów dokrewnych
• choroby układu krwiotwórczego
• choroby nerek.

Rys historyczny

Początki kapilaroskopii sięgają 1879 r., kiedy to Heuter przedstawił pierwsze badanie mikroskopowe naczyń włosowatych wargi człowieka. Na początku XX w. kapilaroskopię wprowadzono do praktyki klinicznej. W latach 60. Zimmer i Demis zademonstrowali możliwość dynamicznej oceny zmian w mikrokrążeniu, a Zweifach wprowadził dynamiczną ocenę mikrokrążenia w mikroskopie fluorescencyjnym. Dziesięć lat później Bollinger zastosował nowy system wideokapilaroskopii sprzężonej z systemem telewizyjnym i po raz pierwszy wykorzystał technikę dynamicznej kapilaroskopii do oceny zmian mikrokrążenia w warunkach klinicznych. W latach 80. Maricq wprowadziła kapilaroskopię szerokiego pola (wide field capillaroscopy) umożliwiającą analizę układów naczyniowych charakterystycznych dla poszczególnych jednostek chorobowych.

Zasady badania

Kapilaroskopia jest metodą przyżyciowej oceny mikrokrążenia za pomocą technik powiększających. Istnieje wiele odmian technik kapilaroskopowych. W praktyce klinicznej mikrokrążenie ocenia się najczęściej za pomocą kapilaroskopu świetlnego lub mikrokamery (wideokapilaroskopia). Zaletą badania jest prostota, nieinwazyjność oraz stosunkowo niski koszt.