Wstęp

Zapalenie stawów wywołane bezpośrednim zakażeniem (infekcyjne zapalenie stawów) należy do poważnych problemów klinicznych współczesnej reumatologii. Choroba ma związek z licznymi czynnikami upośledzającymi odporność, takimi jak:

• choroby przewlekłe (np. cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów)
• nowotwory
• powszechne stosowanie leków immunosupersyjnych (np. glikokortykosteroidów)
• choroby, w przebiegu których dochodzi do wtórnego upośledzenia odporności humoralnej i komórkowej (np. zakażenie HIV).

Ta postać zapalenia stawów zaliczana jest do stanów nagłych w reumatologii.

W zależności od przebiegu klinicznego dzieli się ją na:

• ostrą
• przewlekłą.

Podział etiologiczny obejmuje postacie:

• bakteryjne
• grzybicze
• pasożytnicze.

Bakteryjne zapalenie stawów

Definicja

Bakteryjne zapalenie stawów jest to bezpośrednie zakażenie stawów lub tkanek okołostawowych przez bakterie Gram(–) lub Gram(+).

Epidemiologia

Zapadalność wynosi:

• 2-5/100 000/rok w populacji ogólnej
• 5,5-12/100 000/rok w populacji dziecięcej
• 28-38/100 000/rok w populacji chorych na reumatoidalne zapalenie stawów
• 40-68/100 000/rok wśród chorych po endoprotezoplastyce.

Częstość występowania jest różna w zależności od regionu geograficznego: najniższa w krajach Europy, najwyższa w Afryce, Ameryce Łacińskiej i Azji. Ryzyko istotnie zwiększają czynniki wymienione w tabeli 1.

Patofizjologia

Bakteryjne zapalenia stawów stanowią 95% wszystkich zapaleń stawów wywołanych bezpośrednim zakażeniem. W tabeli 2 wymieniono bakterie najczęściej wywołujące tę postać zapalenia stawów. Przewlekłe infekcyjne zapalenie stawów jest zwykle wywołane zakażeniem prątkami lub grzybami.

Czynniki predysponujące

Rodzaj zakażenia zależy od czynników predysponujących, m.in. wieku oraz chorób współistniejących.

Wiek

W poszczególnych grupach wiekowych najczęstszymi przyczynami zakażenia są:

• u noworodków i dzieci >2 r.ż. – Staphylococcus aureus
• u niemowląt i dzieci do 2 r.ż. – Haemophilus influenzae
• w grupie młodych aktywnych seksualnie dorosłych między 15 a 40 r.ż. oraz w populacji ogólnej – Neisseria gonorrhoeae
• u osób dorosłych i w podeszłym wieku – gronkowiec złocisty, paciorkowce oraz bakterie Gram(–), takie jak Pseudomonas aeruginosa, Enterobacteriaceae czy Serratia marcescens.

Choroby współistniejące

Choroby współistniejące także mają wpływ na rodzaj bakterii powodujących zakażenie stawów. W tabeli 3 zestawiono drobnoustroje wywołujące zapalenie stawów w zależności od choroby współistniejącej.