Definicja

Zespół kanału nadgarstka (CTS – carpal tunnel syndrome) to neuropatia uciskowa nerwu pośrodkowego na poziomie kanału nadgarstka.

Epidemiologia

Zespół kanału nadgarstka jest najczęstszą neuropatią uciskową oraz najczęstszym schorzeniem leczonym przez chirurgów ręki. Dotyczy 1-10% populacji, zwłaszcza kobiet (dziewięć razy częściej niż mężczyzn), głównie po 40 r.ż. Wielu autorów wiąże wystąpienie objawów z wykonywaną pracą związaną z wymuszoną pozycją ręki (zwłaszcza w zgięciu dłoniowym), wibracjami lub uciskiem na okolicę dłoniową.

Patofizjologia

Istotną rolę odgrywa ucisk na nerw pośrodkowy przebiegający w kanale nadgarstka wraz ze ścięgnami zginaczy palców powierzchownymi i głębokimi oraz zginaczem długim kciuka. Kanał ten jest zamkniętą przestrzenią, ograniczoną przez bliższy szereg nadgarstka oraz więzadło poprzeczne będące jednocześnie troczkiem zginaczy.

Sam ucisk może pochodzić ze struktur otaczających (ziarnina zapalna pochewki ścięgien, guz, fragment kostny po złamaniu) lub ze zmian w samym nerwie, które zwiększają jego wrażliwość na ucisk (cukrzyca, niedoczynność tarczycy). Najczęściej jednak nie udaje się ustalić przyczyny i czynników prowokujących objawy (ryc. 1).

U pacjentów z zespołem kanału nadgarstka stwierdzono duże ciśnienie w kanale nadgarstka (32 mmHg, prawidłowo 2,5 mmHg), zwiększające się do ok. 100 mmHg podczas zgięcia grzbietowego i dłoniowego. W efekcie ucisku dochodzi do niedokrwienia nerwu pośrodkowego, następnie obrzęku śródnerwowego i pogrubienia onerwia. Powoduje to zaburzenie mikrokrążenia oraz transportu śródnerwowego, czego efektem jest demielinizacja włókien nerwowych, a w zaawansowanych stadiach degeneracja aksonów. Zaburzenie funkcji nerwu powoduje specyficzne objawy kliniczne.

Obraz kliniczny

Badanie kliniczne jest najważniejszym elementem diagnostyki zespołu kanału nadgarstka, pozwala na rozpoznanie choroby z niemal 95% skutecznością. Ustalenie w wywiadzie oraz badaniu przedmiotowym kilku podstawowych charakterystycznych elementów pozwala w większości przypadków postawić rozpoznanie bez badań dodatkowych.

Całe badanie jest krótkie i nie obciąża chorego, od lekarza wymaga rozważenia, czy nie występuje inna choroba mogąca powodować podobne objawy oraz czy można stwierdzić ucisk w innych miejscach (np. w odcinku szyjnym kręgosłupa), ponieważ może to komplikować obraz kliniczny i zmniejszać szanse na wyleczenie.