Wstęp

Chorobę powoduje zakażenie krętkami Borrelia, stąd nazwa. Często jest prawdziwym wyzwaniem diagnostycznym. W związku z licznymi nieswoistymi objawami i wieloletnim (ponad 10 lat) utrzymywaniem się przeciwciał w surowicy obserwuje się niekiedy tendencję do nadrozpoznawalności boreliozy oraz stosowania długotrwałej, często nieprzynoszącej korzyści antybiotykoterapii. Z drugiej strony choroba jest nierozpoznawana właśnie z powodu różnorodności objawów, zwłaszcza u chorych, u których nie zaobserwowano pierwotnej zmiany skórnej.

Definicja

Borelioza jest chorobą zakaźną, wielonarządową, wywoływaną przez Gram(-) krętki należące do gatunku Borrelia. Na półkuli północnej jest najczęstszą z chorób przenoszonych przez kleszcze.

Epidemiologia

Choroba występuje podobnie często u obu płci i we wszystkich grupach wiekowych. W Europie największą liczbę zachorowań odnotowuje się w części centralnej i w Skandynawii.

Rezerwuarem zarazka są ptaki, gryzonie, jelenie i jaszczurki. Od nich zakażają się kleszcze (w Europie Ixodes ricinus), które przenoszą infekcję na człowieka.

W krajach europejskich ok. ¹/₅ kleszczy jest zainfekowana krętkami Borrelia, w Ameryce Północnej ponad ¹/₃. W Ameryce Północnej najczęstszą przyczyną choroby jest Borrelia burgdorferi, natomiast w Europie chorobę powodują również Borrelia afzelii i Borrelia garinii. Prawdopodobnie dlatego odmienny jest przebieg choroby u Europejczyków i Amerykanów. Zajęcie układu nerwowego występuje najczęściej podczas infekcji Borrelia garinii, natomiast późne zmiany skórne (acrodermatitis chronica atroficans) związane są z infekcją Borrelia afzelii i odnotowywane wyłącznie w Europie.

Etiologia i patogeneza

Krętki Borrelia charakteryzują się znaczną inwazyjnością. Mają zdolność przenikania przez warstwy komórek endotelialnych i penetrowania do głębiej położonych tkanek. Po transmisji zakażenia z zainfekowanego kleszcza na człowieka rozprzestrzeniają się w skórze, a po kilku dniach rozsiewają się drogą krwi do różnych narządów i układów, w tym układu nerwowego. Wnikanie ułatwia im wiązanie się z licznymi elementami tkanek (komórkami nabłonka i śródbłonka, komórkami glejowymi, fibroblastami, proteoglikanami chrząstki i plazminą) i zdolność do aktywacji enzymów proteolitycznych gospodarza.

Zewnętrzna błona komórkowa krętka zawiera liczne białka powierzchniowe związane z lipidami (OspA-F), które są kodowane przez geny plazmidowe. Białka te są syntetyzowane na różnych etapach transmisji mikroorganizmu między żywicielami i prawdopodobn...