Wstęp

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS – juvenile idiopathic arthritis) jest najczęstszą przewlekłą artropatią zapalną wieku rozwojowego. Termin ten odnosi się do heterogennej grupy chorób o nieznanej etiologii. Objawy w postaci przewlekłego zapalenia stawów pojawiają się przed 16 r.ż. Na podstawie objawów klinicznych występujących w pierwszych 6 miesiącach choroby wyróżnia się 7 podtypów MIZS. Każdy z nich charakteryzuje się odmiennym obrazem klinicznym i laboratoryjnym, innym rokowaniem i prawdopodobnie etiopatogenezą. Trwałe uszkodzenie stawów w wyniku przewlekłego procesu zapalnego w przebiegu MIZS sprawia, że choroba ta jest ważną przyczyną krótko- i długoterminowej niepełnosprawności dzieci i młodzieży, która czasem rozciąga się również na dorosłe życie. Bardzo istotne jest właściwe leczenie. Jego skuteczność poprawiła się w ostatnich latach, m.in. dzięki wprowadzeniu leków biologicznych. Zastosowanie nowych opcji terapeutycznych wraz z systematyczną rehabilitacją znacznie poprawiają rokowanie.

Definicja

Według definicji ILAR (International League of Associations for Rheumatology) młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów to heterogenna grupa zapaleń stawów trwających >6 tygodni i pojawiających się przed 16 r.ż. Nazwa została zaproponowana w 1997 r. zamiast stosowanego wcześniej, rekomendowanego przez EULAR (European League Against Rheumatism) określenia „młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów” czy proponowanego przez ACR (American College of Rheumatology) „młodzieńczego reumatoidalnego zapalenia stawów”.

Epidemiologia

MIZS nie jest chorobą rzadką, jednak dane o jej występowaniu są dość zróżnicowane. Może to z jednej strony wynikać z jej heterogenności, z drugiej zaś z przyczyn metodologicznych. Według różnych źródeł częstość występowania MIZS waha się od 19,8/100 000 (Francja), przez 86,1/100 000 (USA, Szwecja), po 440/100 000 osób (Australia). Te różnice geograficzne można częściowo wytłumaczyć czynnikami środowiskowymi oraz podatnością genetyczną populacji. Szacuje się, że liczba nowych zachorowań w ciągu roku wynosi od 0,83/100 000 (Japonia) do 22,6/100 000 dzieci (Norwegia).

W Polsce nie przeprowadzono dokładnych ogólnokrajowych badań epidemiologicznych. Według dostępnych danych liczba nowych zachorowań wynosi 7/100 000 dzieci rocznie.

MIZS może wystąpić w każdym wieku, ale zachorowania <6 miesiąca życia są niezwykle rzadkie. Szczyt zachorowań na skąpostawową postać MIZS obserwuje się między 1 a 3 r.ż., głównie u dziewczynek. Postać wielostawowa ma dwa szczyty zachorowań: między 2 i 4 r.ż. oraz między 6 i 12 r.ż. Szacuje się, że dziewczynki chorują na MIZS dwukrotnie częściej niż chłopcy.