Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Reumatologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Zapalenie tkanki tłuszczowej

Beata Nowak, Piotr Wiland

Wstęp

Tkanka tłuszczowa składa się ze zrazików otoczonych tkanką łączną, która zawiera naczynia krwionośne i limfatyczne oraz nerwy. Chroni organizm przed urazami mechanicznymi i utratą ciepła. Adipocyty zawierają ponadto tłuszcz – magazyn energii wykorzystywany w stanach jej niedoboru.

Zapalenie tkanki tłuszczowej (panniculitis) jest chorobą o zróżnicowanej etiologii. W rozdziale tym omówiono główne postacie zapalenia tkanki tłuszczowej i zasady ich leczenia.

Definicja

Zapalenie tkanki tłuszczowej to odczyn zapalny spowodowany martwicą komórek tłuszczowych. Choroba zajmuje przede wszystkim tkankę podskórną, ale może objąć tkankę tłuszczową w każdej lokalizacji.

Klasyfikacja

Stworzenie jednolitej klasyfikacji zapalenia tkanki podskórnej jest trudne ze względu na wielość czynników, które je wywołują, oraz zróżnicowanie obrazu histopatologicznego. W tabeli 1 przedstawiono klasyfikację morfologiczną Blacka, a w tabeli 2 podział etiologiczny według Phelpsa.

Epidemiologia

Choroba występuje częściej u kobiet. Stwierdzono związek między zapaleniem tkanki tłuszczowej a występowaniem antygenu HLA-B8.

Patofizjologia

Ani mechanizm powstawania zmian martwiczych w tkance podskórnej, ani ich przyczyna nie są znane. Nie wyjaśniono też mechanizmów odpowiedzialnych za współwystępowanie zapalenia tkanki podskórnej z zapaleniem stawów, chorobami trzustki i innymi zespołami chorobowymi.

Wystąpienie objawów mogą poprzedzać:

  • urazy mechaniczne i termiczne skóry oraz tkanki podskórnej – w tym umyślne, np. nacięcia, ukłucia
  • zatrucie toksynami lub lekami
  • wrodzone i nabyte zaburzenia biochemiczne – niedobór α1-antyproteazy (α1-antytrypsyny), wzmożona aktywność enzymów trzustkowych w surowicy
  • zakażenia.


Objawy zapalenia tkanki tłuszczowej mogą towarzyszyć:

  • układowym chorobom tkanki łącznej
  • zespołom limfoproliferacyjnym
  • nowotworom
  • histiocytozie.

Wybrane postacie kliniczne

Rumień guzowaty

Rumień guzowaty omówiono w osobnym rozdziale.

Choroba Vilanovy

Choroba Vilanovy określana jest inaczej jako podostre guzkowe wędrujące zapalenie tkanki tłuszczowej. Niektórzy autorzy uważają ją za wariant rumienia guzowatego, obraz mikroskopowy jest bowiem w obu chorobach taki sam. Występuje częściej u kobiet niż mężczyzn, zazwyczaj między 3 a 6 dekadą życia.

Zazwyczaj stwierdza się niebolesny czerwony guzek na przedniej powierzchni podudzia, który powiększa się obwodowo. Po kilku tygodniach lub miesiącach guzek zmienia lokalizację. W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić gruźlicę oraz sarkoidozę (z tego powodu konieczne jest wykonanie RTG klatki piersiowej).