Odczynowe zapalenia stawów o etiologii bakteryjnej

Zapalenie stawów po zabiegu zespolenia omijającego

Zapalenie stawów po zabiegu zespolenia omijającego (ZSZZO) rozwija się u chorych z wytworzoną ślepą pętlą jelita. Jego przyczyną jest przedostawanie się antygenów bakteryjnych z jelita do krwiobiegu. Obrzękom stawów często towarzyszą zmiany skórne. Chorobę opisano po raz pierwszy w 1971 r., a nazwę zespołu wprowadzono osiem lat później. Do 1980 r. zapalenie stawów po zabiegu zespolenia omijającego rozpoznawano stosunkowo często u pacjentów operowanych z powodu otyłości z wytworzonym zespoleniem jelita czczego z jelitem krętym. Dziś zabiegi te są wykonywane rzadko, a ZSZZO częściej rozpoznaje się w przebiegu innych chorób przewodu pokarmowego (tab. 1).

Epidemiologia

Zapalenie stawów po zabiegu zespolenia omijającego obserwuje się u ok. 20% chorych z wytworzoną ślepą pętlą jelita, częściową niedrożnością jelita lub nieswoistymi chorobami jelit. Częstość występowania zapalenia stawów waha się od 5% do 53%, w zależności od choroby podstawowej.

Patofizjologia

Przyczyną zapalenia stawów jest rozrost beztlenowców w ślepej pętli jelita cienkiego. Antygeny bakteryjne przedostają się przez barierę jelito-krew i w postaci kompleksów antygen-przeciwciało odkładają się w błonie maziowej stawów oraz w skórze. Kompleksy aktywują komórki układu odpornościowego i indukują syntezę cytokin, co z kolei wywołuje reakcję zapalną w postaci zapalenia stawów i naczyń.

Objawy

Objawy mogą się pojawić po kilku tygodniach, a nawet kilkunastu latach od wytworzenia ślepej pętli. Najczęściej mają postać nawracających rzutów zapalenia stawów, którym towarzyszą objawy ogólne i zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego (biegunki). Objawy zapalenia stawów po zabiegu zespolenia omijającego przedstawiają tabela 2 i rycina 1.

Diagnostyka

Strategia diagnostyczna polega na wykluczeniu innych przyczyn zapalenia stawów.

Wywiad

Podstawą rozpoznania jest dokładny wywiad – należy poszukiwać przebytych zabiegów operacyjnych oraz przewlekłych chorób przewodu pokarmowego. Trzeba też wykluczyć inne choroby reumatyczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów (w zapaleniu stawów po zabiegu zespolenia omijającego nie stwierdza się ani zmian radiologicznych w zajętych stawach, ani czynnika reumatoidalnego, ani przeciwciał przeciw cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi charakterystycznych dla reumatoidalnego zapalenia stawów).

Badania laboratoryjne

Stwierdzić można wykładniki stanu zapalnego: