Wstęp

Ciąża jest istotnym czasem w życiu każdej kobiety. Jest to trudny okres dla kobiet zdrowych, natomiast dla kobiet z przewlekłymi chorobami zapalnymi (np. reumatoidalnym zapaleniem stawów, zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa, toczniem rumieniowatym układowym, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego) jest prawdziwym wyzwaniem. Ciąża przyczynia się do rozwoju lub nasilenia chorób układowych tkanki łącznej. W rozdziale tym przedstawiono odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane z układowymi chorobami tkanki łącznej u kobiet w ciąży lub ją planujących.

Wpływ chorób reumatycznych na płodność

Kobiety z układowymi chorobami tkanki łącznej mogą zajść w ciążę. Prawdopodobnie choroby te nie wpływają na ich płodność. Najczęstszą przyczyną niepłodności w tej grupie jest wcześniejsze leczenie cyklofosfamidem, w następstwie którego dochodzi do niewydolności jajników. Jej rozwój zależy od całkowitej dawki leku i wieku pacjentki (częściej dochodzi do niewydolności jajników u kobiet >35 r.ż., które otrzymały pełną dawkę leku, natomiast już rzadziej u kobiet <30 r.ż., które także otrzymały całkowitą dawkę leku).

Wpływ ciąży na przebieg chorób reumatycznych

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

Reumatoidalne zapalenie stawów jest przewlekłą, autoimmunologiczną, układową chorobą tkanki łącznej, która charakteryzuje się:

• symetrycznym zapaleniem stawów
• zmianami pozastawowymi
• powikłaniami układowymi.

Zapalenie to prowadzi do niepełnosprawności, kalectwa oraz przedwczesnego zgonu. Z chorobą tą wiąże się wiele następstw, takich jak:

• konieczność leczenia operacyjnego w wyniku zniszczenia stawów
• leczenie zmian narządowych
• zapewnienie opieki w wyniku niepełnosprawności.

U 70-75% kobiet w ciąży objawy reumatoidalnego zapalenia stawów zmniejszają się lub ustępują. Poprawa następuje mimo redukcji lub odstawienia leków modyfikujących przebieg choroby. U około 30% pacjentek nie dochodzi do poprawy i konieczne jest leczenie, którego celem jest utrzymanie niskiej aktywności procesu zapalnego.

U 90% kobiet, u których w czasie ciąży wystąpiła remisja, choroba nawraca w pierwszym półroczu po porodzie. Zwykle rzut pojawia się w ciągu trzech miesięcy od zakończenia ciąży.

Choroba może wystąpić po raz pierwszy w czasie ciąży. Najczęściej ujawnia się w pierwszym roku po porodzie.

Toczeń rumieniowaty układowy

Toczeń rumieniowaty układowy jest przewlekłym zapaleniem tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Charakteryzuje się zmiennym przebiegiem z okresami remisji i zaostrzeń, w czasie których może dochodzić do równoczesnego zajęcia wielu narządów i układów, m.in.: