Zapalenie nadtwardówki i twardówki

Choroby zapalne stanowią najczęstszą grupę schorzeń twardówki i nadtwardówki. Ze względu na odmienne podejście diagnostyczne i terapeutyczne niezwykle istotne jest ich kliniczne różnicowanie.

Zapalenie nadtwardówki powoduje dyskomfort, łzawienie, ból gałki ocznej oraz jej zaczerwienienie. Najczęściej jest schorzeniem łagodnym, jednak może towarzyszyć takim chorobom jak układowe choroby tkanki łącznej lub zakażenia.

Zapalenie twardówki wskazuje na chorobę układową tkanki łącznej i wymaga diagnostyki w jej kierunku oraz wdrożenia leczenia. Objawia się bólem oraz głębokim rozlanym lub guzkowym nastrzyknięciem gałki ocznej. Choroba może prowadzić do martwicy twardówki.

U 25% chorych na układową chorobę tkanki łącznej występuje zapalenie nadtwardówki. U ponad 50% chorych występuje zapalenie twardówki.

Podział

Zapalenie nadtwardówki i twardówki w populacji osób z układowymi chorobami tkanki łącznej wg Watsona i Hayreha obejmuje :

• zapalenia nadtwardówki (33%)
  • proste 78%
  • guzkowe 22%
• zapalenia twardówki (67%)
  • przednie 98%
    • rozlane 60%
    • guzkowe 25%
    • martwicze 15%
      •  zapalne 10%
      •  niezapalne 5%
  • tylne 2%.

Zapalenie nadtwardówki

Zapalenie nadtwardówki obejmuje powierzchowne warstwy błony włóknistej oka. Często towarzyszy układowym chorobom tkanki łącznej, przewlekłym zapaleniom jelita grubego lub chorobom zapalnym naczyń.

Epidemiologia

Częściej chorują kobiety (2/3 przypadków) niż mężczyźni. Szczyt zachorowań przypada na 30-40 r.ż. Nawroty w tym samym oku występują u 60% pacjentów. U dzieci choroba rzadko nawraca i z reguły nie ma związku z układowymi chorobami tkanki łącznej.

Objawy

Typowo choroba ma nagły początek i samoistnie ustępuje w ciągu 7-10 dni. Zajęte jest jedno lub oboje oczu.

Proste zapalenie nadtwardówki (ryc. 1) objawia się łagodnym dyskomfortem, łzawieniem i światłowstrętem. Gałka oczna jest sektorowo lub rozlanie podrażniona, niebolesna przy dotyku. Zaczerwienienie spowodowane jest poszerzeniem naczyń spojówki i nadtwardówki, które ustępuje po podaniu leku zwężającego naczynia.

W guzkowym zapaleniu nadtwardówki objawy są podobne jak w postaci prostej. Zmiana zapalna ma charakter niebolesnego palpacyjnie guzka, otoczonego niewielkim obszarem przekrwienia zlokalizowanego w obrębie szpary powiekowej. W 30% przypadków postać guzkowa jest związana z chorobami o charakterze układowym (5% towarzyszy zapaleniom naczyń, reumatoidalnemu zapaleniu stawów).

Diagnostyka

Pacjenci z przewlekłym lub nawrotowym przebiegiem choroby oraz objawami wskazującymi na chorobę układową wymagają dodatkowej diagnostyki laboratoryjnej w kierunku choroby układowej tkanki łącznej (np. reumatoidalnego zapalenia stawów).