Kinezyterapia w chorobach reumatycznych
Elżbieta Skorupska, Włodzimierz Samborski
Wstęp
Głównym celem fizjoterapii jest usprawnianie narządu ruchu polegające na zwalczaniu bólu i stanów zapalnych, zwiększaniu siły mięśniowej, przywracaniu prawidłowego zakresu ruchu oraz fizjologicznych stereotypów ruchowych. W przypadku zmian nieodwracalnych celem leczenia jest osiągnięcie jak najlepszego stanu funkcjonalnego.
U większości pacjentów z chorobą reumatyczną obserwuje się różnego stopnia zaburzenia funkcji narządu ruchu spowodowane zmianami strukturalnymi stawów, które mogą prowadzić do niepełnosprawności i uzależnienia od osób trzecich. Według ICF (World Health Organization International Classification of Functioning, Disability and Health) konsekwencjami choroby określającymi stopień kalectwa są nie tylko zmiany strukturalne i funkcjonalne ciała, ale także zmiany stopnia aktywności i jakości życia codziennego. Jednym ze sposobów poprawy jakości życia chorych z chorobami reumatycznymi jest terapia ukierunkowana na poprawę czynności narządu ruchu – czyli kinezyterapia. Kinezyterapię najczęściej wykorzystuje się w takich jednostkach reumatologicznych, jak:
- reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)
- choroba zwyrodnieniowa stawów.
Kinezyterapia w reumatoidalnym zapaleniu stawów
Mimo właściwej farmakoterapii aż u 7% pacjentów po 5 latach choroby stwierdza się pierwsze oznaki inwalidztwa; po 10 latach aż 50% chorych nie jest zdolnych do podjęcia pracy zawodowej. Czasami nieodwracalne zmiany stawowe rozwijają się już w ciągu 2 lat od zachorowania.
Sytuacje wymagające ostrożności; przeciwwskazania
Jeśli w obrazie radiologicznym stawu obserwuje się zaawansowane zmiany w obrębie chrząstki odpowiadające zwężeniu szpary stawowej do ok. 1/3, przyjmuje się, że zmiany są nieodwracalne i zaleca się szczególną ostrożność podczas rehabilitacji. Zadaniem fizjoterapeuty jest uzyskanie poprawy stanu czynnościowego poprzez zajęcia kinezyterapeutyczne i szeroko rozumianą edukację chorych.
W okresie zaostrzeń choroby obowiązuje bezwzględny zakaz wykonywania ćwiczeń (pogląd ten wzbudza jednak liczne kontrowersje). Jeśli sesje kinezyterapeutyczne nasilają dolegliwości, wówczas zakaz obowiązuje również w okresie remisji.