Wstęp

Przyczyn zespołów uciskowych struktur nerwowych w obrębie kanału kręgowego jest wiele, m.in. wady rozwojowe, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, urazy, nowotwory, osteoporoza, procesy zapalne i malformacje naczyniowe. Zespół uciskowy może być ostry (o nagłym początku), podostry lub przewlekły (gdy objawy rozwijają się powoli i utrzymują długotrwale). Niezależnie od etiopatogenezy skutki uszkodzenia kręgosłupa są podobne. Powstaje ucisk na rdzeń kręgowy, korzenie nerwowe i naczynia krwionośne, mogą wystąpić przemieszczenia kręgów i niestabilność kręgosłupa. Zmiany te powodują objawy podmiotowe (ból) i przedmiotowe (ubytkowe objawy neurologiczne). Objawy kliniczne w zespołach uciskowych kanału kręgowego mają zwykle charakter przemijający, a rzadziej utrwalony.

Podejrzenie zespołu uciskowego kręgosłupa jest wskazaniem do wykonania badań diagnostycznych. Zwykle diagnostykę rozpoczyna się od przeglądowych zdjęć radiologicznych, następnie wykonuje się tomografię komputerową (TK), rezonans magnetyczny (MR), scyntygrafię, densytometrię i biopsję.

Choroby prowadzące do ucisku struktur nerwowych i naczyniowych kanału kręgowego leczy się najczęściej zachowawczo, w niektórych przypadkach neurochirurgicznie. Celem leczenia operacyjnego uszkodzeń kręgosłupa powinno być:

• przywrócenie czynności rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych poprzez likwidację ucisku na struktury nerwowe i naczyniowe kanału kręgowego
• przywrócenie prawidłowej anatomii kręgosłupa:
  • nastawienie przemieszczenia
  • odtworzenie wysokości trzonu kręgowego i fizjologicznych krzywizn kręgosłupa (takie postępowanie przywraca prawidłowe wymiary kanału kręgowego)
• zapewnienie stabilności uszkodzonych segmentów ruchowych kręgosłupa.

Objawy neurologiczne w zespołach uciskowych kanału kręgowego

Ból

Ból może mieć charakter miejscowy lub promieniujący (neuralgiczny). Ból miejscowy ogranicza się do określonego miejsca kręgosłupa i zwykle poprzedza ból neuralgiczny. Wiąże się to z dynamiką procesu chorobowego, np. stopniem ucisku na kanał kręgowy lub otwór międzykręgowy, względnie ucisku lub napinania struktur nerwowych. Bólowi kręgosłupa towarzyszy odruchowy skurcz mięśni przykręgosłupowych. Ma on znaczenie obronne, gdyż ogranicza ruchomość tej części kręgosłupa, która jest miejscem powstawania bólu.

Ból neuralgiczny

Ból neuralgiczny promieniuje wzdłuż poszczególnych pni nerwowych na obszar unerwiany przez ten nerw lub korzeń nerwowy, np.:

• do potylicy (neuralgia potyliczna)
• kończyn górnych (rwa szyjno-barkowa)
• kończyn dolnych (rwa kulszowa, rwa udowa)
• może też opasywać odcinek piersiowy (neuralgia międzyżebrowa).