Wstęp

Zmiany zwyrodnieniowe stawów to choroby o różnej etiologii, które powstają na skutek zaburzeń równowagi między stopniem regeneracji i degeneracji chrząstki stawowej i kości. Umownie dzieli się je na:

• zmiany zwyrodnieniowe pierwotne, w których nie można określić jednoznacznie czynnika etiologicznego
• zmiany zwyrodnieniowe wtórne (m.in. stawy Charcota) o znanej etiologii.

Niezależnie od etiologii zarówno objawy kliniczne, jak i przebieg tych chorób są podobne – w pewnych ich fazach występują:

• dolegliwości bólowe
• stopniowo narastające ograniczenie zakresu ruchów – początkowo biernych, a następnie czynnych, z tendencją do przykurczów i zniekształceń obrysów stawu i kończyny
• znaczne ograniczenie aktywności życiowej.

Definicja

Artropatie neurogenne (stawy Charcota) to grupa chorób, w których dochodzi do zmian zwyrodnieniowych stawów wskutek różnych zaburzeń ogólnoustrojowych, na przykład:

• metabolicznych (najczęściej w przebiegu cukrzycy, nieco rzadziej w następstwie stosowania glikokortykosteroidów lub alkoholizmu)
• zakaźnych (polio, kiła, trąd)
• po transplantacjach
• zespołów uciskowych (w tym w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów)
• urazów (w tym rdzenia kręgowego)
• niektórych genetycznie uwarunkowanych dysplazji kostnych
• chorób ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego (w tym jamistości rdzenia, mielodysplazji, stwardnienia rozsianego, uszkodzenia nerwów obwodowych, nerwiakowłókniakowatości).

Pierwszy opis przypadku, sporządzony przez Charcota w XIX w., dotyczył artropatii wywołanej zakażeniem krętkiem bladym. Dopiero na początku XX w. Jordan opisał artropatię neurogenną u chorych z cukrzycą.

Epidemiologia

Artropatia neurogenna jest stawową manifestacją choroby pozastawowej. Notowana częstość jej występowania zależy więc ściśle od rozpoznawalności danej choroby, trendów w leczeniu i przeżywalności chorych.

W krajach wysoko rozwiniętych zakaźne przyczyny artropatii neurogennej są rzadkie, mamy natomiast do czynienia z epidemią cukrzycy, dlatego większość badań koncentruje się na artropatii cukrzycowej, która stała się dziś modelem badawczym do oceny innych chorób z kręgu atropatii neurogennej, a jej leczenie jest wzorem postępowania w przypadku tych chorób. O skali problemu świadczą dane, które wskazują, że cukrzycę rozpoznaje się u ok. 8% dorosłej populacji w USA, a spośród nich u około 7,5% stwierdza się artropatię cukrzycową.