Wstęp

Nowotwory łagodne stanowią 2-5% wszystkich pierwotnych guzów płuca i mogą wywodzić się z każdego elementu miąższu płucnego. Powstają z nieznanych przyczyn. Częściej występują u mężczyzn. Średni wiek chorych to 56 lat. Do najczęściej spotykanych należą odpryskowiak (hamartoma) oraz gruczolak (adenoma), ale większość łagodnych guzów płuc to rzadkie jednostki chorobowe. Leczenie jest operacyjne i ma na celu wykluczenie procesu złośliwego (zmian pierwotnych lub przerzutowych), rzadziej likwidację powikłań guza – niedodmy, nawrotowych zapaleń płuc, krwioplucia. Rokowanie w łagodnym nowotworze płuca jest dobre.

Objawy kliniczne

Większość łagodnych guzów płuc jest bezobjawowa, a wykrywa się je najczęściej podczas wykonywania z innych powodów RTG lub TK klatki piersiowej. Guzy położone obwodowo najczęściej dają obraz okrągłych cieni w płucach (pojedynczych lub mnogich); mnogie cienie okrągłe najczęściej świadczą o przerzutach nowotworowych. U pacjentów ze zmianami wewnątrzoskrzelowymi mogą występować: kaszel, duszność, świsty, niedodma, zastępcze rozdęcie części miąższu płuca, nawracające zapalenia płuc, czasem (rzadko) krwioplucie.

Diagnostyka

Podstawą diagnostyki jest ocena ryzyka wystąpienia nowotworu złośliwego. Istotnymi czynnikami ryzyka są wiek, nikotynizm, narażenie na czynniki rakotwórcze (m.in. azbest), choroby nowotworowe w wywiadzie (osobniczym i rodzinnym). Należy oszacować również prawdopodobieństwo wystąpienia zmian zapalnych, wrodzonych lub gruźliczych.

Badania nieinwazyjne

W diagnostyce łagodnych guzów płuca wykorzystuje się badania obrazowe – RTG i TK klatki piersiowej. Poza rzadkimi przypadkami, gdy w badaniach tych stwierdza się cechy świadczące o łagodnym charakterze zmiany (obecność tkanki tłuszczowej lub zwapnień centralnych, ułożonych pierścieniowato lub równomiernie w masie guza – tzw. popcorn), ustalenie ostatecznego rozpoznania wymaga metod inwazyjnych. Do rozróżniania zmian łagodnych i złośliwych coraz powszechniej wykorzystuje się nieinwazyjną tomografię pozytonową (PET), jednak dokładność tej metody w różnicowaniu charakteru zmian o średnicy <1 cm jest niewielka.

Badania inwazyjne

Rozpoznanie łagodnego guza płuca potwierdzane jest najczęściej w badaniu histopatologicznym. Materiał można uzyskać dzięki biopsji przez ścianę klatki piersiowej. Czułość badania zależy od lokalizacji i wielkości cienia; w przypadku zmian łagodnych wynosi ona 12-67%. W większości przypadków ostateczne rozpoznanie można ustalić dopiero przeprowadzając zabieg operacyjny – wideotorakoskopię albo minitorakotomię z klinową resekcją zmian położonych w miąższu płuca. W diagnostyce zmian wewnątrzoskrzelowych wykorzystuje się bronchofiberoskopię.