Wstęp

Zatorowość płucna (ZP) jest jedną z częstszych chorób sercowo-naczyniowych. Gwałtowna niedrożność tętnic płucnych spowodowana przez skrzepliny może prowadzić do nagłego zgonu lub zagrażającej życiu, choć potencjalnie odwracalnej niewydolności prawej komory. Dlatego najistotniejsze jest prawidłowe rozpoznanie ZP i wdrożenie odpowiedniego leczenia o uznanej skuteczności. Może to być jednak trudne z uwagi na niecharakterystyczne objawy tej choroby i związane z tym ryzyko pomyłki diagnostycznej. W ciężkich przypadkach celem początkowej terapii jest jak najszybsze przywrócenie przepływu przez niedrożne tętnice płucne i zapobieżenie kolejnym wczesnym zatorom, które mogą być przyczyną nagłego pogorszenia stanu pacjenta, a nawet zgonu. Ze względu na ryzyko krwawień związane z leczeniem w każdym przypadku konieczne jest potwierdzenie rozpoznania w badaniach obrazowych.

Definicja

Zatorowość płucna (zator tętnicy płucnej) jest obok zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) drugą postacią kliniczną żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ), a polega na gwałtownym upośledzeniu drożności tętnic płucnych lub części ich rozgałęzień przez materiał zatorowy. Najczęstszą przyczyną zatorowości płucnej jest materiał skrzeplinowy, w rzadkich przypadkach fragment nowotworu, wody płodowe lub ciało obce.

Epidemiologia

Rzeczywista częstość występowania zatorowości płucnej jest trudna od oszacowania m.in. z uwagi na nieswoiste objawy. Według danych ze Stanów Zjednoczonych rozpoznaje się ją u 40-50 na 100 tys. pacjentów rocznie. Natomiast analiza wyników autopsji w Szwecji wykazała ją w 18% przypadków (w 13% została uznana za główną przyczynę zgonu). Na podstawie tych danych szacuje się częstość występowania zatorowości płucnej na 6-20 na 10 tys. na rok.

W większości przypadków zatorowość płucna jest konsekwencją zakrzepicy żył głębokich, chociaż źródło skrzeplin udaje się potwierdzić tylko u 50-70% pacjentów. Bezobjawową zatorowość płucną stwierdza się u około 50% chorych z proksymalną zakrzepicą żył głębokich.

Śmiertelność w przebiegu zatorowości płucnej w znacznym stopniu zależy od stanu klinicznego. U chorych z hipotonią przekracza 15%, a u pacjentów wymagających resuscytacji 50-70%. U chorych, u których w wyniku zatorowości płucnej doszło do przeciążenia prawej komory (PK), ale bez istotnego spadku ciśnienia systemowego, śmiertelność szacowana jest na 3-15%. W grupie bez cech dysfunkcji prawej komory śmiertelność nie przekracza 1%. Podstawową rolę w ograniczaniu śmiertelności ma leczenie przeciwzakrzepowe: średnia śmiertelność w przypadku nieleczenia to prawie 30%, u osób leczonych ‒ zaledwie 5%.