Wstęp

Śródpiersie zajmuje centralną część klatki piersiowej. Ze względu na różnorodność procesów chorobowych, jakie mogą się w nim toczyć, wchodzi w zakres zainteresowań hematologii, onkologii, endokrynologii, neurologii i torakochirurgii.

Budowa śródpiersia

Śródpiersie (mediastinum) jest niewielką przestrzenią ograniczoną od góry górnym otworem klatki piersiowej, od dołu przeponą, od przodu tylną powierzchnią mostka, od tyłu przednią powierzchnią kręgosłupa i żeber, a z boku blaszką opłucnej śródpiersiowej. Topograficznie śródpiersie dzielimy na górne i dolne (ryc. 1).

Śródpiersie górne

Śródpiersie górne położone jest powyżej płaszczyzny poziomej przechodzącej przez:

• dolną powierzchnię IV kręgu piersiowego
• rozdwojenie tchawicy
• miejsce połączenia trzonu i rękojeści mostka.
  
  

Obejmuje ono:

• szczyty płuc
• tchawicę
• przełyk
• pień ramienno-głowowy
• tętnicę podobojczykową lewą
• nerw błędny
• nerwy przeponowe
• pień współczulny
• grasicę.

Śródpiersie dolne

Śródpiersie dolne dzieli się na:

• śródpiersie przednie, które zawiera węzły chłonne
• śródpiersie środkowe, które zawiera serce wraz z osierdziem, korzenie płucne, nerwy przeponowe, węzły chłonne
• śródpiersie tylne, które zawiera przełyk, nerw błędny prawy i lewy, aortę piersiową, żyłę nieparzystą, pnie współczulne, przewód piersiowy i węzły chłonne.
  
  

W warunkach fizjologicznych szerokość śródpiersia nie ma wymiarów bezwzględnych i może się wahać. Używane w analizie obrazów RTG pojęcie „poszerzenia cienia środkowego” nie jest rozpoznaniem, ale zwróceniem uwagi na możliwą patologię w śródpiersiu (ryc. 2).

Objawy chorób śródpiersia

Śródpiersie jest przestrzenią, w której ze względu na liczne struktury (tkanka chłonna, łączna, tłuszczowa, mięś-niowa, nerwowa, tchawica, przełyk, grasica, tarczyca, serce, naczynia) może się rozwijać wiele różnych procesów chorobowych o charakterze nowotworowym, zapalnym lub wrodzonym (tab. 1). Zmiany nowotworowe mogą być pierwotne (łagodne lub złośliwe) bądź wtórne (białaczka, ziarnica, przerzuty raka płuca, żołądka czy przełyku).

Objawy guza śródpiersia

Pierwotne nowotwory śródpiersia występują stosunkowo rzadko (w Polsce ok. 400 przypadków rocznie). Mimo nowych możliwości diagnostycznych, jakie dają tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, PET czy nowe metody endoskopowe, nowotwory te najczęściej rozpoznaje się przypadkowo albo dopiero kiedy rozwiną się takie objawy wskazujące na wysoki stopień zaawansowania, jak chrypka, stridor, dysfagia czy zespół żyły głównej górnej. Przyjmuje się, że taki przebieg ma ok. 80% zmian łagodnych (objawy występują najczęściej w zaawansowanej chorobie, kiedy dochodzi do ucisku struktur śródpiersia). Asymptomatycznie przebiegają także torbiele tylnego śródpiersia.