Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Pulmunologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Rhinosinusitis (zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych)

Tomasz Kręcicki, Andrzej M. Fal

Definicja

Jest to stan zapalny, który nie ogranicza się wyłącznie do zatok przynosowych, ale obejmuje także jamy nosa. Dlatego zamiast sinusitis zaleca się określenie rhinosinusitis, czyli zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych.

Zgodnie z europejskimi wytycznymi dotyczącymi postępowania w zapaleniach zatok przynosowych i polipów nosa (EPOS 2007) warunkiem rozpoznania zapalenia zatok przynosowych jest występowanie co najmniej dwóch lub więcej objawów, z których jednym powinna być blokada nosa lub wyciek z nosa (przedni lub tylny) z ewentualnym bólem/uczuciem rozpierania twarzy lub zmniejszeniem/utratą powonienia. W badaniu endoskopowym stwierdza się polipy lub śluzowo-ropną wydzielinę, lub obrzęk błony śluzowej w przewodzie nosowym środkowym, a w tomografii komputerowej zmiany chorobowe błony śluzowej, obejmujące kompleks ujściowo-przewodowy lub zatoki przynosowe.

Klasyfikacja

Ostre zapalenie zatok przynosowych

Ostre zapalenie zatok przynosowych rozwija się nagle. Według EPOS 2007 wyróżnia się dwie postacie ostrego procesu zapalnego:

  • ostre wirusowe zapalenie zatok przynosowych, potocznie określane jako przeziębienie, w którym objawy i dolegliwości trwają nie dłużej niż 10 dni
  • ostre niewirusowe zapalenie zatok przynosowych, definiowane jako nasilenie objawów po 5 dniach trwania choroby lub ich utrzymanie się dłużej niż 10 dni. Objawy ustępują całkowicie w ciągu 12 tygodni.

Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych

Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych charakteryzuje się stanem zapalnym błony śluzowej nosa i zatok utrzymującym się co najmniej 12 tygodni. Proces ten może ulegać zaostrzeniom i (w przeciwieństwie do ostrego zapalenia zatok przynosowych) dolegliwości nie ustępują całkowicie.

Wyróżnia się również szczególne podgrupy przewlekłego zapalenia zatok:

  • przewlekłe zapalenie zatok z polipami
  • alergiczne grzybicze zapalenie zatok
  • zapalenie zatok nieodpowiadające na leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ)
  • przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami z towarzyszącą astmą.

Ta ostatnia jednostka tworzy obraz tzw. choroby dróg oddechowych zaostrzanej przez kwas acetylosalicylowy, określanej mianem astmy aspirynozależnej.

Epidemiologia

W krajach rozwiniętych rocznie na zapalenie zatok choruje ok. 2% populacji, a na przewlekłą postać zapalenia zatok 10-15%.

Patofizjologia

Ostre zapalenie zatok przynosowych

Ostre zapalenie zatok przynosowych (OZZP) występuje 2-4 razy w roku u dorosłych i nawet 8 razy w roku u dzieci. Cechuje je sezonowość ze szczytem zapadalności jesienią, zimą i wczesną wiosną. Na podstawie obserwacji klinicznych uważa się, że czynn...