Wstęp

Rozstrzenie oskrzeli to trwałe rozszerzenia dróg oddechowych ze zniszczeniem elementów sprężystych i mięśniowych ściany, najczęściej wskutek ostrego lub przewlekłego zakażenia i zapalenia. Pierwszy kliniczny opis choroby z pierwszej połowy XIX w. dotyczył pacjenta z pośmiertnie stwierdzonym workowatym zniekształceniem oskrzeli. Od tego czasu dokonał się znaczny postęp w diagnostyce rozstrzeni. Zdefiniowano wiele stanów predysponujących do ich powstania. Rozstrzenie oskrzeli to choroba przewlekła, często pojawiająca się już we wczesnym dzieciństwie. Rozwija się podstępnie, często po przebytej infekcji, i nasila się z czasem. Długo może przebiegać bezobjawowo lub z bardzo skąpymi objawami. Chorobę należy podejrzewać w przypadku przewlekłego, trwającego >12 tygodni kaszlu lub nieustępowania – mimo właściwego leczenia – zmian radiologicznych odpowiadających zmianom zapalnym. Szczególnie istotne jest porównanie zdjęć z przeszłości – w przypadku rozstrzeni oskrzeli zmiany takie są trwałe. Naturalny przebieg rozstrzeni charakteryzuje się:

• nawracającymi zapaleniami oskrzeli i płuc o tym samym umiejscowieniu
• częstym krwiopluciem
• ropniami płuc.
  
  

Stałym, chociaż nieswoistym objawem jest codzienne wykrztuszanie obfitej, przeważnie ropnej wydzieliny. Niezmiernie ważne jest trafne rozpoznanie w jak najwcześniejszym okresie choroby, bo nieleczona prowadzi do nadciśnienia płucnego, niewydolności oddechowej i wyniszczenia. Do rzadkich dziś powikłań rozstrzeni należą: odma samoistna, ropniaki opłucnej, ropnie przerzutowe mózgu, skrobiawica narządów wewnętrznych (zwłaszcza nerek).

Klasyfikacje

Podział patogenetyczny

Pod względem patogenetycznym rozstrzenie oskrzeli dzielimy na:

• wrodzone i nabyte (wyróżnia się też postać mieszaną)
• pierwotne (np. wrodzona tracheobronchomegalia) i wtórne (pozapalne).
  
  

Około 30-50% wszystkich rozstrzeni ma jednak charakter samoistny (idiopatyczny).

Wrodzone rozstrzenie oskrzeli

Postać wrodzona jest następstwem zaburzeń rozwojowych układu oddechowego w życiu płodowym. Występuje bardzo rzadko i zwykle towarzyszą jej inne wady układu oddechowego (jeśli się ich nie stwierdza, etiologia wrodzona nie jest pewna).

Nabyte rozstrzenie oskrzeli

Nabyte rozstrzenie rzadko są odosobnionymi zmianami w zdrowym miąższu płuca. Przeważnie towarzyszą im różnie nasilone cechy niedodmy, włóknienia, rozedmy i marskości płuca.

Rozstrzenie oskrzeli o etiologii mieszanej

Wyróżnia się też rozstrzenie o etiologii mieszanej, w których na wrodzoną predyspozycję do zmian w układzie oddechowym nakładają się procesy zapalne istotnie zmieniające geometrię oskrzeli (np. w zespole Kartagenera, Mounier-Kuhna czy mukowiscydoz...