Wstęp

Fakomatozy, czyli dysplazje neuroektomezodermalne, są zaburzeniem rozwojowym o zróżnicowanym obrazie klinicznym. Objawiają się zmianami skórnymi, patologiami w układzie nerwowym i naczyniowym, mogą współistnieć z wadami rozwojowymi narządów wewnętrznych. Przyczyną tych chorób jest defekt genów kodujących białka regulujące proliferację komórkową: pozbawione ich komórki ulegają odróżnicowaniu i niekontrolowanemu rozplemowi. W tej grupie chorób znajdują się: stwardnienie guzowate, limfangioleiomiomatoza, neurofibromatoza, zespół von Hippla-Lindaua, zespół Rendu-Oslera-Webera i in.

Definicja

Limfangioleiomiomatoza (LAM) jest rzadką, przewlekłą chorobą spowodowaną mutacją kompleksu genów TSC-1/TSC-2, w wyniku której dochodzi do zaburzeń kontrolowanych przez produkty tych genów szlaków proliferacyjnych. Choroba charakteryzuje się niekontrolowanym rozplemem atypowych, niedojrzałych komórek mięśni gładkich w ścianach naczyń krwionośnych i limfatycznych płuc, śródpiersia, węzłów chłonnych i naczyń limfatycznych jamy brzusznej. W przebiegu LAM dochodzi do destrukcji torbielowatej płuc. U ponad połowy chorych występują naczyniakomięśniaki w nerkach oraz naczyniaki limfatyczne w przestrzeni pozaotrzewnowej.

LAM a stwardnienie guzowate

Zmiany o typie LAM mogą być izolowane albo towarzyszyć stwardnieniu guzowatemu (TSC – tuberous sclerosis). U około 30% kobiet chorych na stwardnienie guzowate stwierdza się cechy LAM. Stwardnienie guzowate to choroba genetyczna, występująca sporadycznie lub dziedziczona w sposób autosomalny dominujący, o różnym stopniu ekspresji zaburzeń. Charakteryzuje się występowaniem mnogich guzów o typie hamartoma, szczególnie pochodzenia neurogennego, naczyniakowłókniakami na skórze twarzy, padaczką oraz różnego stopnia upośledzeniem funkcji poznawczych.

Epidemiologia

Szacowana częstość zachorowań na LAM w Europie i USA wynosi 1 na milion rocznie; nie ma danych o populacji azjatyckiej. Rocznie odnotowuje się 100 nowych przypadków, uważa się jednak, że liczba przypadków LAM związanej ze stwardnieniem guzowatym jest zaniżona. Chorują prawie wyłącznie kobiety. Wiek chorych wynosi 12-69 lat, średnio około 33 lat. Zachorowania w wieku pomenopauzalnym zdarzają się sporadycznie; większość z tych kobiet podaje w wywiadzie stosowanie hormonalnej terapii zastępczej. Udokumentowano cztery przypadki zachorowań u mężczyzn – u trzech stwierdzono stwardnienie guzowate. Chore na LAM nie różnią się istotnie od reszty populacji pod względem wieku, w którym wystąpiła pierwsza miesiączka, przebiegu miesiączek, stosowania leków antykoncepcyjnych ani palenia tytoniu. Częściej jednak mają trudności z zajściem w ciążę (spontaniczne poronienia) i częściej występują u nich mięśniaki macicy. Rodzinne zachorowania na LAM dotyczą stwardnienia guzowatego, ale nie sporadycznej postaci limfangioleiomiomatozy.