Wstęp

Według szacunkowych danych w 2007 r. na nowotwory złośliwe zachorowało na świecie 12,3 mln ludzi. Raka płuca rozpoznano u 1,5 mln, co stanowi ponad 12% zachorowań. W tym samym roku z powodu choroby nowotworowej zmarło 7,6 mln osób, w tym około 1,4 mln z powodu raka płuca (nowotwór ten odpowiadał prawie za co 5 zgon). Pomimo postępu medycyny w ostatnich kilku dziesięcioleciach rokowanie w raku płuca poprawiło się tylko nieznacznie i nadal jest bardzo złe. Odsetek chorych, którzy przeżywają 5 lat od rozpoznania, pozostaje w przedziale 7-15%. Nowotwór ten wiąże się z ogromnymi nakładami finansowymi, wynikającymi z niezdolności do pracy i z rosnącymi kosztami nowoczesnego leczenia, zwłaszcza terapii ukierunkowanej molekularnie. Ogromne możliwości profilaktyki pierwotnej związane są ze zwalczaniem czynnika etiologicznego raka płuca, czyli palenia tytoniu.

Wiadomości z badań podstawowych

Biologia raka płuca

Rak płuca jest nowotworem o bardzo heterogennej biologii. Wprawdzie transformacji złośliwej ulegają komórki nabłonkowe drzewa oskrzelowego, jednak wynik tej transformacji może być różny. Komórki nabłonkowe w oskrzelach też nie tworzą jednolitej populacji. Własności biologiczne guza i przebieg kliniczny choroby w dużym stopniu odzwierciedlają podział histopatologiczny na raka niedrobnokomórkowego oraz drobnokomórkowego.

Rak drobnokomórkowy

Rak drobnokomórkowy częściej tworzy przerzuty odległe, ma większą frakcję komórek proliferujących i krótszy cykl podziałowy. Choroba przebiega dynamicznie i szybko daje objawy kliniczne. Przynajmniej połowa chorych na drobnokomórkowego raka płuca w chwili rozpoznania ma cechy rozsiewu krwiopochodnego. Metody leczenia miejscowego, takie jak chirurgia lub radioterapia, nawet we wczesnych stopniach zaawansowania nie prowadzą do wyleczenia, ponieważ po pewnym czasie następuje uogólnienie choroby.

Chemioterapia jest podstawową metodą leczenia raka drobnokomórkowego z powodu jego dość dużej wrażliwości na to leczenie. Choć często uzyskuje się remisje, są one jednak nietrwałe. Regułą w raku drobnokomórkowym płuca jest bowiem występowanie klonów komórek opornych na cytostatyki, co nieuchronnie prowadzi do wznowy. Szansę na trwałą remisję mają tylko ci chorzy, u których możliwe jest leczenie skojarzone obejmujące chemioterapię i terapię miejscową (najczęściej radioterapię).

Rak niedrobnokomórkowy

Rak niedrobnokomórkowy przebiega wolniej, objawy pojawiają się później, a przerzuty odległe w chwili rozpoznania występują tylko u 1/4 chorych. Chemiowrażliwość nowotworu jest znacznie mniejsza. Zabieg operacyjny, możliwy tylko we wczesnych stadia...