Wstęp

Ograniczenie wydolności układu oddechowego, objawiające się często pod postacią duszności wysiłkowej, może bardzo istotnie wpływać na zdolność chorego do wykonywania codziennych czynności, aktywnego spędzania czasu i – co niezmiernie istotne – na możliwość podjęcia lub kontynuowania pracy zarobkowej. Ocena stopnia upośledzenia funkcji układu oddechowego jest zazwyczaj kilkuetapowa.

Z teoretycznego punktu widzenia do oceny stopnia zaawansowania lub postępu choroby podstawowej można wykorzystać łącznie dwa elementy – nasilenie dolegliwości (szczególnie duszności) oraz wyniki badań dodatkowych. Kolejny etap polega na ocenie wpływu upośledzenia funkcji układu oddechowego na codzienną aktywność, funkcjonowanie w społeczeństwie i możliwość zarobkowania. Dokładne udokumentowanie stopnia upośledzenia układu oddechowego może mieć istotne znaczenie dla chorych starających się o odszkodowanie lub rentę, gdyż wysokość świadczeń zależy od stopnia zaburzeń czynności układu oddechowego. Do opisania stopnia upośledzenia sprawności układu oddechowego konieczne jest stosowanie obiektywnych i powtarzalnych metod oceny układu oddechowego.

Zasady orzecznictwa

Z myślą o ujednoliceniu schematów orzeczniczych każdy kraj opracowuje własne wytyczne określania stopnia niesprawności/upośledzenia funkcji układu oddechowego. W USA zbiory takich wytycznych zaprezentowały American Thoracic Society (ATS) i American Medical Association (AMA). W Polsce podstawowym źródłem informacji na ten temat jest rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. nr 139, poz. 1328). Zasady orzekania o uszczerbku na zdrowiu reguluje natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz. U. nr 234, poz. 1974).

Organizacja systemu orzekania o niepełnosprawności w Polsce

Postępowanie w przypadku orzekania o stopniu niepełnosprawności ma charakter dwuinstancyjny. Pierwszą instancją jest powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności powoływany przez starostę. Drugą instancją, odwoławczą, jest wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności powoływany przez wojewodę. Decyzja wojewódzkiego zespołu o ustaleniu stopnia niepełnosprawności jest ostateczna. Orzeczenie zespołu wojewódzkiego może zostać zaskarżone do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, a postępowanie w takich przypadkach jest wolne od opłat sądowych.