Definicje, epidemiologia, przyczyny

WSTĘP

Astma oskrzelowa jest dziś jedną z najczęstszych chorób przewlekłych układu oddechowego. Szacunkowe dane WHO mówią o 300 mln chorych, a do 2025 r. ich liczba ma wzrosnąć o kolejne 100 mln.

Wzrost zapadalności na astmę spowodował, że w wielu krajach jest postrzegana jako poważny problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny. Jej przewlekły charakter i uciążliwe objawy rzutują na kondycję fizyczną, stan psychiczny i życie rodzinne, obniżają jakość życia, ograniczają aktywność społeczną i zawodową

Astma należy do grupy chorób obturacyjnych oskrzeli. U jej podłoża leży przewlekłe zapalenie dróg oddechowych, w którym biorą udział głównie eozynofile, komórki tuczne, limfocyty Th2 i komórki prezentujące antygen.

Zapalenie jest przyczyną nadreaktywności oskrzeli, tzn. skłonności do skurczu mięśni gładkich oskrzeli i obturacji dróg oddechowych w wyniku ekspozycji na czynniki swo-iste (alergeny) i nieswoiste (wysiłek, zimne powietrze, zapachy, zmiany wilgotności, stres itp.). Pacjent odczuwa duszność, świsty, kaszel lub ucisk w klatce piersiowej. Objawy kliniczne pojawiają się ze zmienną częstością i nasileniem, a ustępują samoistnie lub pod wpływem leczenia.

Na astmę chorują ludzie obojga płci i w różnym wieku, choć zazwyczaj choroba rozpoczyna się w dzieciństwie (w 80% przypadków do pierwszego napadu astmy dochodzi przed 5 r.ż.). Choroba ma zmienny przebieg, z okresami zaostrzeń i remisji. Leczona zwykle przebiega łagodnie, nieleczona lub leczona nieprawidłowo może prowadzić do nieodwracalnych zmian w układzie oddechowym, inwalidztwa, a nawet zgonu.

Pierwsze wzmianki o astmie i sposobach jej leczenia datowane są na czasy faraona Amenhotepa I, tzn. ok. 1500 r. p.n.e., i zostały spisane przez jednego z kapłanów na papirusie od nazwiska odkrywcy zwanym papirusem Ebersa.

W ostatnich 30-50 latach gwałtownie wzrosła zapadalność na astmę, jest to zarazem czas najważniejszych odkryć naukowych dotyczących jej patomechanizmu i etiologii, a w ślad za nimi postępów w terapii.

DEFINICJA

Termin „astma” wywodzi się z greckiego „ásthma” i oznacza zadyszkę, sapanie, dychawicę. Pierwszą próbę zdefiniowania astmy podjął już w I w. n.e. grecki lekarz Aretaeus z Kapadocji, ale aż do dzisiaj nie udało się sformułować precyzyjnej, jednolitej i powszechnie obowiązującej definicji. Wynika to ze złożonego patomechanizmu tej choroby, braku jednego stałego mierzalnego parametru potwierdzającego rozpoznanie i różnorodności fenotypów astmy. Sol Permutt ujął to jednym zdaniem: „To jak z miłością – wszyscy wiemy, czym jest, ale któż by zaufał cudzej definicji?”